برگه:شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و۱۳ و ۱۴ هجری، جلد ۱.pdf/۴۹

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۴۶
رجال ایران

با اهالی مملکت خود آغاز اولین عصبانیت اوست که بعدها بتدریج و وضع بسیار شدیدتری نمودار میشود.

نادر پس از دو روز توقف در شوشتر و ارتکاب باعمال زشت نسبت به هموطنان خویش نجف سلطان را بحکومت شوشتر تعیین کرده و خودش برای دفع محمد خان بلوچ آهنگ فارس نمود. ابوالفتح خان و چند نفر از سردستگان شورشیان را همراه برد و چون به رام هرمز رسید ابوالفتح خان را با خواجه حسین نامی، در سال ۱۱۴۵ قمری، بکشت.

ابوالفتح ابوالفتح‌خان متخلص به دهقان از اهالی قریه سامان، یکی از قرای واقعه در شمال غربی چهار محال بختیاری، در ناحیه غربی اصفهان، متصل به زاینده رود در طرف شمالی رود مزبور. دهقان کسی است که هزار و یک شب (الف لیله و لیله) را در میان سنوات ۱۲۹۶–۱۳۰۴ ه‍. ق، در بحر خفیف یعنی بر وزن هفت پیکر نظامی به نظم در آورده است. از مشوقین او در این باب میرزا سلیمانخان رکن‌الملک خلف بیگی شیرازی است و حاج شیخ محمد حسین خوانساری هم همت نموده این اثر نفیس را بچاپ رسانده است وفات دهقان سامانی در سال ۱۳۲۶ ه‍. ق. اتفاق افتاده است.

ابوالفتح ابوالفتح خان پسر دوم[۱] کریمخان زند است که پس از در گذشت وکیل، زکیخان، برادر مادری و پسر عموی کریمخان، بنام او و محمد علی خان، پسر دیگر کریم خان، که داماد وی بود، مدت صد و پنجروز[۲] زمام امور را در دست داشت. و چون علی مراد خان، خواهرزاده زکیخان، پس از اینکه در سال ۱۱۹۳ قمری بحکومت اصفهان منصوب و انتظامات امور تهران، قزوین و مازندران نیز بعهده او واگذار شد، پس از ورود بمحل مأموریت خود، و نظم و نسقی بامور حکومتی دادن، برعلیه خالوی خود قیام و اقدام نمود. زکیخان، که از موضوع آگاه گردید، فورا لشگری برای دستگیری او تشکیل و ترتیب داد، بهمراه پسران کریمخان، از شیراز بسمت اصفهان بجنگ علی مراد خان شتافت. ابوالفتح خان پس از کشته شدن زکیخان (۲۳ جمادی الاولی ۱۱۹۳ ه‍. ق. ) در ایزدخواست با سپاه بشیراز بازگشته و مدت بسیار کمی (دو ماه و نه وروز) خود مستقلا در شیراز پادشاه شد و چون جوانی بود دائم‌الخمر، بسیار عیاش، بیکاره، بی لیاقت، بی‌عرضه، تن‌پرور و ساده لوح و با اینکه مردم فارس بواسطه علاقه به پدرش باو نیز علاقه‌مند و توجه کامل داشتند معذلک، بواسطه متصف بودن بصفات مذمومه مذکوره در بالا، از دو ماه و اندی سلطنت، بوسیله صادقخان عمویش، خانه‌نشین و زندانی گردید. هنگامی که ابوالفتح‌خان در اردو بود و از ایزدخواست بشیراز برمیگشت، بطوریکه پیش گفته شد، سرکردگان اردو او را پادشاهی برداشته و بوی پیشنهاد کردند و گفتند که چون ممکن است


  1. پسر بزرگ کریم‌خان محمد رحیم خان بود که پیش از فوت پدر در سال ۱۲۹۰ قمری در شیراز درگذشت و سرجان ملکم در جلد دوم صفحه ۸۰ تاریخ ایران تألیف خود محمد رحیم خان را پسر چهارم و فارسنامه ناصری در گفتار اول صفحه ۲۲۰ او را پسر اول کریم خان زند نوشته است. کریم خان در سال ۱۱۸۰ برای دامادی ابوالفتح خان ۱۲ ساله جشن بسیار مفصلی گرفت که در دوره سلطنت وی خیلی معروف و شهرت داشته است.
  2. میرزا محمد کلانتر در روزنامه خود مینویسد: «حاصل صد روز زمان تسلط او بود»