خراسان در دوران ماقبل تاریخ، بزرگترین اهمیت را در طول حیات آریائی نژادهای فلات ایران داشته است؛ حساس ترین داستانهای تاریخی واساطير قومی و ملی ما در خراسان بزرگ جای دارند.
در آستانه ورود ایران بدوران تاریخی با تشکیل دولت ماد (در غرب ۸۰۰ ق.م) و پس از آن هخامنشی (در جنوب٦٠٠ ق.م) کانون حوادث به غرب و جنوب ایران منتقل می شود ولی ناگهان با حمله اسکندر مقدونی سراسر ایران در زیر گام های سربازان یونانی ساکت میگردد و پس از او هر تکه از کشور بدست یکی از جانشینان وی میافتد و برای اولین بار ایران استقلال خود را از دست میدهد و در چنگال بیگانگان تسلیم میگردد.
در این دوران خراسان در برابر تسلط یونانیان طغيان می کند.
پارت ها یکی از طوایف آریائی بودند که به خراسان آمدند و در جنگاوری و تیراندازی و عادت بزندگی سخت و خشن در دنیای قدیم شهرت داشتند و حتی در آثار ویرژیل شاعر رومی و دیگران از آنان بعنوان ضرب المثل شهامت وجنگ یاد می‌شود. اینان که در دوران ماقبل تاریخ ایران محور اساطیر قومی و موضوع غالب داستانهای حماسی ایران بودند در قرن های اولیه تاریخی چنانکه گفتیم در سایه قدرتهای پرشکوه مادیها و هخامنشیهای غرب و جنوب میزیستند ولی پس از تسلط اسکندر و جانشینان او پارتها اولین بار علیه سلوکیها شوریدند.
پارتها ، پیش از این با مردم خزر که آریائی نبودند از نظر نژادی در آمیخته بودند و پایتختشان شهر معروف صد دروازه (هکا تم پیلوس) در سر حد غربی خراسان در نزدیکی دامغان کنونی
۴
