۲۳
زبان و آداب و رسوم خوب ما رو گردان نیست.
اگر حملهٔ تمدّن فرنگی را دفع نکنیم ملّت ایران از میان خواهد رفت، ملّت ایران نه ایران، ما از میان خواهیم رفت نه دشت و صحرا و کوه و رود ایران ولیکن ایرانی که میماند از ما نخواهد بود. از عمر در از ملّت ایران دو هزار و پانصد سال آن تاریخ مدوّن دارد و در سراسر این دوران پر از فتح و شکست دشمنی صعب بقدرت و بیرحمی تمدّن فرنگی بایران روی نکرده است. دشمنی که میخواهد ما را بنده و فرمانبردار خود کند و حتّی مثل اسکندر سر وصلت و سازگاری هم با ما ندارد. اقوامی که مملکت ما را میدان تاخت و تاز خود کردند پس از آنکه دست خویش را بخون ما آلودند و آتش شهوت قتل و غارت را فرو نشاندند کم کم بفکر و تمدّن ما آشنا گشتند و سر تسلیم فرود آوردند و کار بجائی کشید که ایرانی برای قوم عرب قواعد صرف و نحو و کتاب لغت نوشت و امیر زادگان تیموری شعرخوان و شعرشناس شدند و نسخه‌های شاهنامه را با یکدیگر مقابله میکردند.
تاریخ هر ملّت مثل زندگی انسانست. عمر دراز بی‌نشیب و فراز و تاریخ چندین قرنهٔ بی‌فتح و شکست تصوّرپذیر نیست. ضعیف ملّتیست که بیک یا دو شکست از پا در آید و ما از ملل بزرگی هستیم که چندین شکست بزرگ یافته‌ایم و نمرده‌ایم و ایرانی هرگز نباید این نکته را از یاد ببرد چرا که هر شکست دلیل آنست که شکست پیشین نتوانسته است ما را نابود کند و ایرانی بیدی نیست که بهر بادی بلرزد ولیکن تمدّن فرنگی دشمنی دیگرست و حربه‌ای دیگر دارد و بعقیدهٔ من فتح تمدّن فرنگی در ایران آخرین شکست ما خواهد بود یعنی بعد از این شکست
