برگه:تاریخ روابط ایران و انگلیس (جلد۱).pdf/۱۹۲

از ویکی‌نبشته
این برگ هم‌سنجی شده‌است.
۱۸۲

ایران را گردش کرد و با اشخاص معروف و متنفذ آن ایام آشنا شده و غالب اوقات طرف شور و مشورت پادشاه ایران واقع میگردید، از اسرار نهانی عباس‌میرزا نایب‌السلطنه باخبر شده بود، باحوال و روحیه درباریان فتحعلی‌شاه آشنائی کامل پیدا کرده بود، خلاصه اوضاع و احوال آن زمان ایران را از هر حیث بدقت مطالعه نموده و ایران را آنطوریکه شناخته و دانسته بود باولیای امور انگلستان معرفی نمود.

لرد کرزن[۱] در جلد اول کتاب خود راجع باوضاع این ایام ایران مینویسد:

«در این موقع نظریات سه نفر از مأمورین سیاسی انگلستان دخالت تامی در سیاست انگلیس نسبت بایران داشته: یکی سر گور اوزلی، دیگری جیمس موریر و سومی فریزر[۲] بود.»[۳]

اتفاقاً این هر سه نفر نسبت بایران بدبین بودند و در نتیجه تأثیر نظریات سوء همین اشخاص بود که انگلیسها نسبت بایران بی‌اعتنا گشتند و راضی شدند روسها هر تجاوز و تعدی را نسبت باراضی ایران مایل باشند آزادانه اعمال کنند.

وزیر مختار انگلیس پس از آنکه بایجاد صلح بین ایران و روس موفق شد تا بهار سال ۱۸۱۵ (۱۲۲۹ هجری قمری) در طهران اقامت داشت و در این تاریخ از راه تبریز، قفقاز و روسیه عازم انگلستان شد.

موریر گوید:

«فتحعلی‌شاه تقاضا نمود وزیر مختار انگلیس هم برای اتمام خدمات خود نسبت بدولت ایران همراه میرزا ابوالحسن‌خان شیرازی عازم روسیه گیدد، ولی بجهت زیادی عده همراهان این دو وزیر مختار، قرار شد سر گور اوزلی دو ماه قبل حرکت کند.»

مرحوم اعتمادالسلطنه در کتاب منتظم ناصری جزء وقایع سال ۱۲۲۹ هجری قمری (۱۸۱۴ میلادی) چنین مینگارد:

  1. Lord Curzon.
  2. G. Baillie Fraser.
  3. لرد کرزن (صفحه ۲۴)