پرش به محتوا

برگه:تاریخ جراید و مجلات ایران از محمد صدر هاشمی جلد اول.pdf/۹۶

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
حرف الف بعده الدال
ادب
 

١٣١۶ قمری شماره اولش بعنوان جریده ادب و بعد از آن فقط با لفظ ادب انتشا یافته و در عرض دو سال ۲۲ شماره مصور نشر شده است. » صفحه ۴٠۶ دانشمندان آذربایجان.

از شرح فوق معلوم می‌شود که مرحوم ادیب الممالك از سال ١٣١۶ شروع بانتشار روزنامه ادب نموده و جمعا در مدت دو سال ۲۲ شماره از این روزنامه منتشر نموده است. راجع بعلت رفتن ادیب الممالك بتبریز و حادثه‌ای که در آنجا برایش رخ نموده و نیز چگونگی انتشار روزنامه در آنجا؛ شرح نسبتاً جامعی مرحوم و حید در مقدمه دیوان ادیب الممالك كه بتصحیح آنمرحوم چاپ شده در صفحه ( بط ) مقدمه آورده که برای روشن شدن تاریخچه روزنامه لازم است آنرا عیناً نقل نمائیم:

«در ذیقعده ۱۳۱۴ قمری که‌امیر نظام دوباره بپیشکاری کل آذربایجان منصوب شده ادیب الممالك هم با او بتبریز رفته و در ١٣١۶ که مدرسه لقمانیه در تبریز با ز شد ادیب الممالك نائب رئیس مدرسه گردید و در همین ایام معمم شد و گاهی بر فراز منبر باعذب بیان و طلاقت لسان موعظه می‌فرمود و نیز در همان سال روزنامه ادب را در تبریز با خط نستعلیق انتشار داد و بعد از مدتی انقطاع دوباره با خط نسخ انتشار داده از این قسمت که مصور بود دو نسخه منتشر شده و روزنامه‌اش توقیف گردید و ادیب عازم طهران شد لیکن در منزلگاه اول از اسب بزمین خورده دستش شکست و بتبریز مراجعت کرد. پس از بهبودی دوباره یك نمره روزنامه ادب را در تبریز منتشر ساخت و قصیده در پیش آمد احوال خود ساخته مندرج داشته بود که مطلع آن این است: دست شکسته باز در آمد از آستین) نسخه سوم روز نام ادب مصور مقارن با ۱۵ شعبان ۱۳۱۷ است. در اوائل سال ۱۳۱۸ از تبریز بقفقاز‌یه رفت و از آنجا بخوارزم سفر کرده چندی در نزد پسر محمد‌امین خان خیوه بسر برده و از آنجا بمشهد مقدس رضا (ع) رفته و از چهاردهم رمضان ۱۳۱۸ تا شوال ۱۳۲۰ روزنامه ادب را در مشهد انتشار داده است » این بود شرحی که در مقدمه دیوان ادیب الممالك راجع بروزنامه ادب نوشته شده است نظیر شرح فوق در رساله کوچکی که در ۳۲ صفحه در برات بقلم خان ملك نوشته و چاپ شده مسطور است و ما بعداً در جائیکه شرح حال ادیب الممالك را بتفصیل یاد آور می‌شویم از این رساله نیز گفتگو خواهیم کرد.

در شماره ۲۰ سال دوم دوره جدید روزنامه کاوه؛ منطبعة برلین؛ در شرح حال ادیب الممالك واجع بروزنامه ادیب منتشره در تبریز چنین می‌نویسد: « ادیب الممالك در سنه ١٣١۶ قمری روزنامه باسم ادب در شهر تبریز تأسیس کرد که رویهمرفته ۱۷ شماره از آن نشر شد. بعضی قصاید خود را نیز در آن جریده نشر می‌کرد بعد‌ها روزنامه تعطیل شد و پس از مدتی در سال ۱۳۱۷ مشارالیه نایب رئیس مدرسه