چگونگی انتشار جراید در زمان ناصرالدین شاه
در زمان ناصرالدین شاه اعیان و اشراف وحكام مملکت موظف بقبول و تأدیه آبونه روزنامه بوده و در پایتخت طبق تقسیم بندی معینی تعدادی روزنامه بعنوان حکام ولایات و شهرستانها فرستاده میشده که آنها بنوبه خود جراید را توزیع و در آخر سال وجوه آنها را جمع آوری و بپایتخت ارسال دارند و یکی از وظایف مهم حکام و مباشرین ولایات همین توزیع جراید دولتی و جمع آوری وجوه آبو نه آنها بوده است . در روزنامه های آنعصر اعلاناتی خطاب بحكام ولایات چاپ شده و در این اعلانات حکام را باین وظیفه آشنا ساخته است. ما برای نمونه یکی از اعلانات را که در شماره ٥١ روزنامه وقایع اتفاقیه مورخ پنجشنبه سلخ ربیع الاول ۱۲٦٨ قمری درج شده، ذیلا نقل می کنیم :
« در باب زیاد شدن مشتری این روزنامه ها چنانچه در روز نامه ٤٣ اعلان شده مجددا اعلان میشود که چون منظور اعلیحضرت پادشاهی از راه افتادن این روزنامه ها استحضار و آگاهی اهالی این دولت علیه از احکام دیوانی و اخبار داخله وخارجه است، لهذا امنای دولت علیه حسب الامر همایونی قرار دادند که امنا و اعیان و چاکران معتبر دربار همایونی وحكام وعمال و مباشرین و خوانین و معتبرین شهرها و بلوكات و ايلات ممالك محروسه برسبیل حکم دیوانی از این روزنامه ها داشته باشند و سایر مردم از تجار و کسبه و اواسط الناس بميل واختيار خودشان هر کدام طالب باشند روزنامه بخوانند و میباید حكام ومباشرين ولایات حسب الامر اقدس همایون اسامی آنها را که حکم دیوانی است مشخص و بمباشرین روزنامه اعلام نمایند که برای آنها روزنامه بفرستند . چون چند هفته است که این حکم در روزنامه اعلان شده است و از اغلب ولایات تا کنون جو اب نیامده است، لذا حسب الامر مقرر است که در مراجعت چاپارهایی که روزنامه هفته بعد را بولایات میرسانند اگر حکام و مباشرین ولایات صورت اسامی اشخاص مزبور را بنزد مباشرین روزنامه روانه ننمایند چون امتثال امر دیوانی نمودند و مسالمه کرده اند دیوانیان عظام از آنها مواخذه نمایند.»
گفتیم اعیان و اشراف کشور و همچنین حکام و مباشرين بقبول روزنامه های دولتی موظف بوده اند. ناصرالدین شاه خطاب بمستوفى الممالك ، وزیر مالیه وقت در باره اجرای دستور فوق و طرز توزیع جراید بین ولایات و شهرها حکمی صادر نموده که از لحاظ اهمیت مفاد آنرا از روزنامه ملتی مورخ دوازدهم محرم الحرام ١٣٨٤ قمری نقل می نمائیم :
( چون همواره رأی جهان آرای اعلیحضرت قدر قدرت همایون شاهنشاه و لینعمت كل ممالك محروسه ایران صانها الله عن العدنان بر نشر فوايد كليه ونصب قواعد مفيده
