(۵۲۰) خورشید خاور
معلمه خورشید خاور در عشق آباد ترکستان بزبان فارسی بمدیری و محوری ( سید مهدی قاسم اف ) تاسیس و شماره اول آن در ۱۱ صفحه بقطع خشتی در مطبعه سربی روی کاغذ متوسط و با چاپ به روز یکشنبه غره ربیع الاول ١٣٣۶ قمری مطابق ٣ ديكابر ۱۹۱۷ میلادی منتشر شده است. محل اداره: میدان اسکو بارف جنب مطبعه الكسناروف . آدرس صندوق پست نمره ۸۳ خورشید خاور عشق آباد. قیمت آبونه . سه ماهه داخله ۶ منات . خارجه ٨ منات قیمت اعلان در صفحه آخر هر سطری بحساب پستیت ۶٠ كابك . قيمت يك نسخه ۶٠ كابك.
مجله خورشید خاور در عنوان هر شماره بدین قسم معرفی شده است : « مجله ای است آزاد هفته يك بار روزهای یکشنبه طبع و توزیع میشود از امور ملکیه و اقتصادیه و علميه و اخلاقيه و دينيه و ادبیه در آن بحث میگردد مقالات و ادبیات عام المنفعه بالممنويه (؟) بزبان فارسی و ترکی قبول میگردد. مکاتیب بدون امضا درج نخواهد شد . چنانچه اشاره شد معمولا شماره صفحات مجله ۱۰ تا ۱۱ است گاهی نیز به ١۴ صفحه می رسد، هر صفحه مشتمل بر دو ستون است. سرلوحه مجله که روی جلد چاپ شده عبارتست از جمله ( مجله خورشید ایران ) که در وسط خورشید درخشانی نوشته شده و بالای آن این آیه ( ذكرا لمن كان له قلب او القى السمع و هو شهيد ) درج است . درباره پیدایش وسبك مجله شرحی در مقاله افتتاحی آن تحت عنوان ( بسم ربنا العليم الخبير ) ذکر شده که خلاصه آن پس از ستایش خداوند و درود بر پیغمبر و اصحاب چنین است : « فعلا متجاوز از سی سال است که ترکستان محل مهاجرت اهل ایران واقع شده و ترکستان برای آنها وطن شده و دارای زراعت و صناعت میباشند ولی واسطه فشارهای حکومت استبدادی ترقیات معنوی چندان نداشته و تنها ترقی که در این مدت نموده اند تاسیس دو باب مدرسه ابتدائی در عشق آباد است . و دو مدرسه ابتدائی در مرو که از دو سال پیش تا سیس شده است: پس از پیدایش جنك عالمگير بين الملل ملت روسیه از خواب بیدار شد و حکومت استبدادی را از بین برد و اعلان حريت ومساوات بجميع طوايف وفرق روی زمین داد. ضمنا مردم ترکستان نیز از این آزادی بهره مند شده... هر کس قدر مقدور نسبت به قوم و ملت خود خدمتی اظهار کرد و هر نفس فراخور استطاعت خویش محض خير عموم حرکتی آشکار این بنده بی بضاعت چون در این موقع احتیاج هموطنان را بايجاد بك مجله و یا جریده فارسی که مشوق وسائق افراد ملت شاهراه نجات وسعادت ومترجم اخبار و وقایع این مملکت بجهت ایرانیان تواند گردید از دیر زمانی این آر ز و در خاطر خلجان و این فکر در سر دوران داشت و بواسطه صعوبات و اشکالات که از نتایج محاربه ملل بر کل امور در هر مكان ومحل مترتب است اجراء این مقصود مهم از قبيل محالات بنظر میآمد تا این اوقات که تقديرات الهی مساعد آمده جمعی از رجال ترقی خواه عالی همت و معارف پرور را برانگیخت که پای ثبات وقدام فشرده بتاسيس
-٢۵٧-
