مقدمه
میدادم ولی چنانکه شاید خاطر محترمتان مسبوق است این ایام خیلی گرفتار م و ساعات وحتی دقایقم تعلق بخودم نیست مختصر و مفید تبریک بگویم و خدمت عمده به مطبوعات و تاریخ ادبی و مطبوعاتی مملکت ما نموده‌اید که در آینده نزدیک و دور زیادی از علاقه‌مندان بسیر ادبی و فکری ملت ایران چه از داخله و چه در خارجه ممنون سرکار عالی خواهند بود. ایکاش در جلد سوم که عالمی چشم براه آن هستند نتیجه تتبعات و تحقیقات خودتان را درباره مراحلی که مطبوعات ایران در زمینه ا نشاء و املاء و فکر و معنی و طرز اسلوب طی نموده در ضمن فصل یا باب جداگانه ملحق میساختند و در واقع دنباله مطالب و تحقیقات بسیار فاضلانه و سود‌مندی که در مقدمه آورده‌اید تحولات ظاهری و باطنی جراید و مجلات ایران را از لحاظ چند روشن می ساختید و بار این زحمت را از دوش علاقمندان بر می‌داشتید و در حقیقت نتیجه زحمات خود را با استنباطاتی که در ضمن مطالعات حاصل گردیده مزیداً للفاید. هدیه دیگری برای خوانندگان می‌آوردید هر چند با طبع نقادی که دارید خیلی احتمال می‌رود که خودتان این فکر را داشته باشید و در اینصورت جداً از فضولی و جسارتی که رفته معذرت می‌طلبم. یقین داشته باشید که ولو مجلدات بسیاری از این کتاب در داخله بفروش نرود، در خارجه مورد نهایت توجه و اعتنا قرار خواهد گرفت و سالیان دراز بر طبع و همت و ذوق مؤلف محترم آن آفرین خواهند خواند. چون کتاب را بطور بسیار مختصر و مجمل در این مدت از دیشب بامروز تنها تصفح کرده‌ام بهیچ وجه من الوجوه اجازه انتقاد بخود نمی‌دهیم و فعلا همینطور از طالع خود ممنونم که توانستم در خود اصفهان نتیجه پشت کار و تحقیقات عمیقه یکنفر از همشهریان عزیز و با همت خود را که بلا شک از مفاخر این سر زمین بشمار خواهد رفت از نزدیک زیارت نمایم خداوند یار و یاور سرکار عالی و تمام اشخاص فضل دوست و دانشمند و با همت باشد و باهالی این شهر که از موهبات الهی حصه عظیمی دارد سعادتی نصیب نماید که مانند تاریخ جراید و مجلات ایران همشهری‌های زیاد داشته باشند و از نعمت قدر‌شناسی و تشویق هم محروم نمانند. ارادتمند سید محمد علی جمال‌زاده - اصفهان ۱۴ بهمن ۱۳۱۸»
آقای سپنتا در شماره ۱۷۹ روز نامه خود در باره جلد دوم کتاب تحت عنوان «باز هم یک کتاب بی‌نظیر» اینطور اظهار عقیده می‌نمایند: «بسیار خوش و قتم که عمری باقی بود و بآرزوی یکسال و نیم قبل خود نائل شده جلد دوم کتاب تاریخ جراید و مجلات ایران را دیدم. فاضل محترم آقای محمد صدر هاشمی کمر بخدمتی بسته‌اند که نه فقط هر روزنامه‌نگار و مرد مطبوعاتی باید سپاس‌گزار زحمات طاقت فرسای‌ایشان باشد بلکه تاریخ آزادیخواهی ایران که از قلم و روزنامه شروع می‌شود قطعاً برای این اقدام می‌سابقه آقای صدر هاشمی احترام و ارزش فراوان قائل است بکوری چشم دشمنان آزادی قلم باید گفت کشوری که بآثار ارباب مطبوعات خود اهمیت ندهد از مزایای تمدن واقعی و لیاقت آنچه را جهان کنونی مفهوم انسانیت می‌داند محروم است. اگر ایرانی از زحمات و فداکاری‌های ملکم خان در روزنامه قانون وموید الاسلام
-ب-
