حرف ز
(۶۰۶) زاراریت باهرا
زار اریت باهرا که مرحوم تربیت آنرا به ( شعاع روشنائی ) ترجمه نموده در شهر رضائیه ) ارومیه سابق ( بزبان کلدانی از طرف مبشرین امریکائی تأسیس و منتشر شده است. شماره اول این روز نامه در تاریخ چهار شنبه اول ژانو په ۱۸۵۱ میلادی مطابق ۲۷ صفر ۱۲۶۷ قمری انتشار یافته و بنابراین با اولین روزنامه فارسی هم سال و بلکه قدیمتر از آن هم می‌شود. ( ص ۴۱۰ کتاب دانشمندان آذر بایجان )
همانطور که یاد‌آور شدیم این روزنامه را مبلغین آمریکانی برای کلدانی‌ها و ارامنه آذربایجان ماهیانه یک شماره با چاپ سربی و شامل مطالب دینی و مذهبی منتشر نموده و با محاسبه دقیق شماره اول آن دوماه قبل از روزنامه وقایع اتفاقیه انتشار یافته و بنابراین در ردیف قدیمتر من روزنامه‌های ایران است. بی‌مناسبت نیست در این جا مختصری از آغاز آمدن مبشرین امریکانی بایران و ابتدای کار آن‌ها گفتگو نمائیم
اول دفعه که مبشرین امریکانی بایران آمدند دو نفر کشیش امریکایی بنام ( اسمیت ) و ( دوایت ) برای مطالعه در احوال عیسویان آذربایجان در زمان محمد شاه در سال ۱۲۴۴ قمری بود. این دو نفر پس از مدتی توقف در ایران، باهریکا مراجعت نموده و نتیجه مطالعات خود را بجمعیت مبشرین امریکائی تقدیم داشته و در نتیجه این جمعیت کششی را بنام ) پر کنیز ( برای تبلیغ روانه آذربایجان نمود. بعد ا چند نفر کشیش دیگر بیر کینر ملحق شده و این مبلغین عیسویان آذربایجان را بمذهب پروتستان دعوت نمودند. مرکز اقامت این مبلغین شهر ارومیه بود و پرکینر علاوه بر کلیسا و کتابخانه و مطبعه، مدرسه نیز در ارومیه دایر کرد.
(۶۰۷) زارع
در سال ۱۳۰۰ شمسی روزنامه زارع در شهر یزد تأسیس و بطور هفتگی منت شده است.
(۶۰۸) زانک
روزنامه هفتگی زانک بزن ارمنی در سال ۱۳۲۸ قمری مطابق ۱۹۱۰ میلادی در شهر تبریز تأسیس شده و ارگان فرقه ارامنه (هانچا کیست ) بوده است. ( تاریخ مطبوعات برون ص ۱۰۰ )
(۶۰۹) زاینده رود
روزنامه زاینده رود بمدیری ) معین الاسلام خونساری ( در اصفهان تأسیس و شماره اول آن در محرم ۱۳۲۷ قمری منتشر شده است. این روزنامه هفتگی بوده و در سال‌های اول با چاپ سنگی در مطبعه ( فرهنک ( چاپ و در هشت صفحه بقطع وزیری
-۱-
