پدیدآورنده:فخر شیرازی

لطفا با توجه بهراهنمای ویرایش وشیوه نامه این مقاله را تکمیل نمائید

' میرزا سیدعلی بن سید محمد رحیم موسوی حکیم باشی، متخلص به فخر شیرازی، شاعر و سالک مسالک شریعت و طریقت ' (۱۲۳۰ه‍. ق. ــ ۱۳۰۶ ه‍. ق.)

شاعر و روحانی.

 

آثار

• دیوان فخر شیرازی

زندگی‌نامه

میرزا سیدعلی الموسوی_{زیرنویس} فرزند میرزا سید محمد رحیم حکیم باشی در سال ۱۲۳۰ ه‍. ق. در شیراز متولد شد.

طره ناصیه سیادت و غره جبههٔ سعادت ٬عالم عابد و فاضل زاهد میرزا سیدعلی الموسوی اگر چه آباء و اجداد او به حذاقت در طبابت معروف بودند ولی خاطر جناب ایشان از طبابت رمیده و اوقات را اشرف از آن دید پس در خدمت محققین از حکما و مدققین از فضلا استفاده نمود و مجموعهٔ فضل و دانش گردید و چندین کتاب در فنون مختلفه تالیف فرمود. نیاکانش از سادات موسوی اصفهان و در اصل از جهرم فارس و از خاندان میرزا رحیم حکیم باشی و حکیم سلمان بودند، میرزا سید علی الموسوی با اقتدا به عمو و عمو زادگان خویش ملاباشی‌ها تحصیل مراتب علمیه نموده و عمرش را در طی فرایض و نوافل و سرپرستی املاک موروثهٔ خود صرف کرد و مادام حیات جز رضای حضرت حق را نخواست و جز بندگی او کاری نداشت٬مدتها در عتبات عالیات مجاورت نمود و در سال ۱۲۷۰ ه‍. ق. به مشهد مقدس مشرف گردید باقی عمر را به آستان بوسی حضرت ثامن الائمه اثنی عشر صلوات الله علیهم مشغول گشته٬عبادت ایزد متعال را وجههٔ همت خود ساخته. او دختر میرزا سید محمد مشهور به فسایی_{زیرنویس} نوادهٔ میرزا سید علی خان صدرالدین الحسینی الحسنی المدنی را به همسری اختیار نمود و او را شش نفر پسر است اول حاج میرزا سید رضی که در امور وزارت دول خارجی ناصرالدین شاه مداخلتی داشت. دوم میرزا سید محمد حسین دارای علم و عمل بود و شعر می‌سرود و همدم تخلص می‌نمود. سوم میرزا سید حسن در زهد و تقوی بی بدل بود، وی صبیه اش را به همسری حاج عبدالحسین حائری در آورد و آیت الله حائری شیرازی نوهٔ دختری ایشان می‌باشند و فخرالملوک دختر ناصرالدین شاه را نیز به عقد پسرش میرزا سید قاسم فخر ملقب به فخرالاشراف در آورد او نیز شعر می‌گفت و در اشعارش باسم تخلص می‌نمود. چهارم میرزا سید محمد علی مزین به زیور کمالات لایقه عمرش را صرف سرپرستی املاک موروثه نمود. پنجم میرزا سید محمد مصطفوی نسب و مرتضوی حسب که خط خوشی داشت در سال ۱۳۳۰ ه‍. ق. از شیراز به اصفهان رفته و در امور مبارزه با مواد مخدر مداخلتی نمود و از درستکاری به مناصب عالیه رسید. ششم میرزا سید عبدالرضا به اندازهٔ رتبهٔ خود تحصیل کمالات نمود و به امور دیوانی مشغول شد. رجوع کنید به آثارالعجم ص ۵۲۷ و ۵۲۸ میرزا سید علی فخر شیرازی گاهی بر سبیل تفنن مانند پدرش بیدل شیرازی شعری سروده و تخلص خود را فخر شیرازی_{زیرنویس} گذاشته‌است. رجوع کنید به آثار العجم ص ۵۲۷ و ۵۲۸ فارسنامهٔ ناصری جلد ۲ ص ۱۰۹۹ در علوم ادبیه و عربیه و خطوط، خصوصاً نسخ تعلیق سرآمد اقران خود گردید.

لقب

در شعر و شاعری متخلص به فخر آثارالعجم ص۵۲۷

آثار

دیوان فخر بن فخرالدوله که شامل ابیاتی است که او در جواب بعضی از غزلیات خواجه علیه الرحمه که ناسفته مانده بود به مشقت فکرت و الماس طبع سروده‌است.

مرگ و محل دفن

میرزا سیدعلی الموسوی در سال ۱۳۰۶ ه‍. ق. در مشهد مقدس به دیار باقی شتافت و مدفن او در جوار بارگاه حضرت رضا ثامن الائمه اثنی عشر صلوات الله علیهم می‌باشد.

نمونه اشعار

غزل

	الا یا قلبی القاسی دع الدنیا و امهلها			که رخ بر تافت این مدبر هم از اول ز مقبلها
	به سالوسی و رزاقی نیامد دولت باقی			الا یا ایها الساقی ادر کاساً و ناولها
	حدیث جام اگر مختل ز اول ماند و لاینحل			کف ات نازم کز آن شد حل در آخر جمله مشکلها
	دلا ترک طلب تا کی در این غربت تعب تا کی			اقامت بی سبب تا کی در این ویرانه منزلها
	چه آسایش در آن منزل کز آن آید به گوش دل			خروشی هر زمان هایل که بر بندید محملها
	اگر بردم به مردی جان از این دریای بی پایان			نگشتم غرقه از طوفان من و سکان ساحلها
	بگو با فخر اگر خواهی وجودت کیمیا گردد			به نارالطور حرقها به ماءالمزن غسلها

غزلی دیگر که در فارسنامهٔ ناصری بطور ناقص نوشته شده‌است

	بگو به ساقی اگر با منت سر یاریست			بیا که مستی این دوره به ز هشیاریست
	از آن زمان که نهفت ارغوان ز چهرهٔ خویش			عذار زرد من از اشک سرخ گلناریست
	دقیقه ایست در آن روی و که نشناسد			مگر کسی که دیده اش چو من تاریست
	جمال صورت اگر با کمال معنی نیست			مباز نقد دل آنجا که از زیان کاریست
	ببست پای دل و دست جور بگشاد			بتی که شیوه اش عاشق کشی و عیاریست
	به سالکان طریقت که می‌برد پیام			که ترک همرهی ما نه از وفاداریست
	برفت از نظر آن ضیاء دیده مرا			به دیده در عوض خواب کحل بیداریست
	به دشت سینه نشاندم تا نهال غمش			چه چشمه‌ها که به دامان ز چشمم جاریست
	تمام به نشود از زخمها سینهٔ فخر			نشان تیغ تو ماند که زخم آن کاریست

زیرنویس‌ها

۱- نسخه دیوان فخر شیرازی در سال ۱۳۳۷ در اختیار آقای علی اصغر رستگار فرزند مرحوم سید محمد نوادهٔ فخر بوده و مؤلف کتاب دانشمندان و سخن سرایان فارس از آن در جلد ۱ ص ۵۰۷ استفاده کرده رجوع کنید به فارسنامهٔ ناصری جلد ۲ حاشیه ص ۱۰۹۹ دیوان مذکور اکنون در اختیار سید محمد رستگار فرزند مرحوم علی اصغر رستگار می‌باشد.

۲- شجرهٔ همسر فخر شیرازی: او فرزند میرزا سید محمد فسایی فرزند میرزا سیدهادی فرزند سیدمحمد حسین (میرزا جانی فسایی) فرزند سیدمجدالدین محمد فرزند سیدعلی خان صدرالدین الحسینی الحسنی المدنی فرزند سیداحمد نظام الدین فرزند سیدمحمد معصوم فرزند سیداحمد فرزند سیدابراهیم فرزند سیدسلام الله فرزند سیدمسعود عمادالدین فرزند سیدمحمد صدرالدین فرزند سیدمنصور غیاث الدین فرزند سیدمحمد صدرالدین فرزند سیدابراهیم شرف المله فرزند سیدمحمد فرزند سیداسحق عزالدین فرزند سیدعلی ضیاءالدین فرزند عربشاه فخرالدین فرزند امیر انبه عزالدین ابی المکارم فرزند امیر خطیرالدین فرزند حسن شرف الدین ابی علی فرزند حسین ابی جعفرالعزیزی فرزند علی ابی سعیدالنصیبی فرزند زیدالاعثم ابی ابراهیم فرزند علی ابی شجاع الزاهد فرزند محمد ابی جعفر علی ابی الحسن فرزند جعفر ابی عبدالله فرزند احمد نصیرالدین السکین النقیب فرزند جعفر ابی عبدالله الشاعر فرزند محمد ابی جعفر فرزند محمد فرزند زیدالشهید فرزند علی زین العابدین فرزند حسین ابی عبدالله سیدالشهدا فرزند فاطمه (س) و علی ابی الحسن امیر المومنین ابی طالب.

۳- شجرهٔ خود حاج میرزا سیدعلی فخر شیرازی: او فرزند سیدمحمد رحیم بیدل فرزند سیدمحمد حکیمباشی فرزند سیدمحمد حسین حکیم فرزند حکیم سیدمحمد علی فرزند حکیم سیدمحمد رضا فرزند حکیم سیداحمد فرزند حکیم سیدسلمان فرزند سیدمحمد ابوالفتوح فرزند سیدابوالقاسم اسحق فرزند سیدمحمد امین فرزند سیدمحمد صادق فرزند سیدمحمد مهدی فرزند سیدمحمد فرزند سیدعبدالله فرزند سیدحسن قطب الدین فرزند سیدابراهیم فرزند سیدمرتضی فرزند سیدحسین فرزند سیدمحمد ابو جعفر فرزند سیدمحمد کاظم فرزند سیدابوطالب فرزند سلطان سیدابراهیم فرزند شیخ صدرالدین موسی فرزند شیخ صفی الدین اردبیلی فرزند امین الدین جبرائیل فرزند شیخ محمد صالح فرزند قطب الدین فرزند صلاح الدین رشید فرزند محمد حافظ فرزند عوض الخواص فرزند فیروز شاه زرین کلاه فرزند نورالدین محمد فرزند محمد امین الدین شرفشاه فرزند تاج الدین حسن فرزند صدرالدین محمد فرزند محی الدین جعفر فرزند معزالدین محمد فرزند مجدالدین اسماعیل فرزند ناصرالدین فرزند محمد فرزند احمدالاعرابی فرزند محمد فرزند ابو محمد قاسم فرزند امام زاده ابوالقاسم حمزه فرزند حضرت امام موسی کاظم (ع)

منابع

• حسن بن حسن فسائی، فارسنامة ناصری، چاپ منصور رستگار فسائی، تهران ۱۳۶۷ ش.
• دانشمندان و سخن سرایان فارس جلد ۱ ص ۵۰۶ تا ۵۱۴
• آثارالعجم ص ۵۲۷ و ۵۲۸

ویکی‌پدیا

در ویکی‌پدیا موجود است:

فخر شیرازی