جدیده بدست آمده، این نظر را تأیید نمی‌کند. مصر موافق نوشته‌های هرودوت (کتاب ۳، بند ۹۱) با لیبیا و سیرن و برقه ایالت ششم مالی را تشکیل می‌داد و ممالک مذکوره جمعا هفتصد تالان۱ نقره به خزانۀ ایران و صدهزار کیل غله برای ساخلوهای ایران در مصر می‌پرداختند.
این مالیات برای چنین ایالتی وسیع و غنی، که در سر راههای تجارت عالم آن روز واقع بود، نسبت به آنچه بابل می‌پرداخت، نمی‌توان گفت گزاف بوده، بخصوص که مصر از زمان الحاق آن به ایران با تمام ممالکی، که جزو دولت هخامنشی بودند، دادوستد می‌کرد و بازارهای جدید برای امتعۀ آن پیدا شده بود. شهرهای مصر انبارهای مال‌التجارۀ سودان و حبشه گردیده امتعۀ این ممالک و مصر را باقصی بلاد عالم آن‌روز حمل می‌کردند. از طرف دیگر اتّصال دریای مغرب با دریای احمر به تجارت مصر و عربستان و فینیقیه با بنادر خلیج‌پارس و دریای عمان رونقی بخشیده بود و فقدان دولت‌هائی، که سرحدّات خود را بروی تبعۀ دولت دیگر از نظر سیاسی یا جهات دیگر بسته یا اشکالاتی در سرحدّات ایجاد کرده باشند و نیز نبودن گمرکات در دولت هخامنشی و امنیت راه‌ها، که بواسطۀ برقراری ساخلوها در نقاط مختلفه حفظ می‌شد، و توجّه مرکز برونق زراعت و تجارت، چنانکه در جای خود بیاید، به تجارت مصر و آبادی آن مملکت کمکهای معنوی می‌کرد. نجبا و روحانیّون مصر هم مقام و امتیازات سابق خود را حفظ کرده بودند و تغییری در احوال آنها در زمان تسلط ایرانیها بر مصر روی نداده بود. بس می‌توان گفت، که احوال مصر در زمان داریوش، اگر بهتر از زمان استقلال آن نبود، به هرحال بدتر هم نبوده۲. پس از این مقدّمه بالطبع این سؤال پیش می‌آید، که در این صورت جهت شورش چه بود؟ این طغیان و شورشهای دیگر، که در زمان شاهان هخامنشی بعد از داریوش روی داد، دو جهت عمده داشت: اوّلا مصریها، چنانکه در مدخل گفته شد، مردمانی بودند، که گذشته‌های مفصل
________________________________________
(۱) - تالان او بیائی نقره معادل ۵۶۷۵ فرنگ طلا یا تقریبا ۱۲۰۰ تومان بود.
(۲) - تورایف، تاریخ مشرق قدیم، ج ۲، ص ۱۹۲ و ۲۴۶٫۲۱۶.
تاریخ ایران باستان جلد ۱
