زیرا بهتر تهیه شده. در شهرهای کوچک یک نفر به همۀ کارها اشتغال می‌ورزد، مثلا همان کس تخت خواب، در، گاوآهن و میز درست می‌کند، حتی خانه می‌سازد و خوش‌بخت است، اگر بتواند معاش خود را از این پیشه‌ها تأمین کند، اما چون یک نفر نمی‌تواند متصدّی همۀ این کسب‌ها گردد، معلوم است، که این کارها را خوب انجام نمی‌دهد، ولی در شهرهای بزرگ، چون همه باین چیزها احتیاج دارند، هرکس بیک صنعت یا کسب می‌پردازد و گاهی یک کسب بین دو نفر تقسیم می‌شود، مثلا یکی فقط کفش مردانه می‌دوزد، دیگری کفش زنانه. یکی معاش خود را از دوختن کفش تأمین می‌کند، دیگری از بریدن چرم. یکی قبا را می‌برد، دیگری قسمتهای قبا را باهم اتصال می‌دهد و معلوم است که، چون یک نفر فقط بیک کسب پرداخت، در آن کار ماهر می‌شود. فنّ طبخ هم چنین است، کسی که فقط یک نفر آدم برای تهیۀ بستر، روفتن طالار، خمیر کردن آرد، پختن خورش‌های گوناگون دارد، باید به آنچه خادمش می‌کند، قناعت ورزد، ولی، در جائی که هرکس کاری مخصوص دارد، مثلا یکی گوشت را می‌پزد، دیگری آن را سرخ می‌کند، سوّمی ماهی را آب‌پز و چهارمی آن را کباب می‌کند، پنجمی نان می‌پزد، معلوم است، که هر کار خیلی خوب انجام می‌شود. از این جهت بود، که غذاهای کوروش به از غذاهای دیگران تدارک می‌شد. اما راجع بوسائل دیگر، که کوروش برای جلب دوستان بکار می‌برد، باید بگویم: اگر بیش از همه دارا بودن امتیازی است، بیش از همه بخشیدن امتیازی است بزرگ‌تر. کوروش بذل و بخشش را شروع کرد و اکنون هم شاهان پارس این سیره را دارند. واقعا آیا کسانی هستند، که از دوستان شاهان پارس غنی‌تر باشند؟ کی بملتزمین خود لباسهائی می‌دهد، یاره‌ها، طوق‌ها و اسبهائی با دهنۀ زرّین می‌بخشد؟ باین هدایا فقط از دست شاه می‌توان نایل شد. کی را مردم بواسطه بذل و بخشش بر برادر، پسر و اولاد ترجیح می‌دهند؟ کی بجز شاه پارس می‌تواند باین آسانی از یک ملت دشمن، که چند ماه راه از پارس دور افتاده، انتقام بکشد؟ کی را، بجز کوروش، مللی، که او دولت‌هایشان را منهدم کرد، پس از
تاریخ ایران باستان جلد ۱
