کوروش از پادشاهانی، که در خیمه‌ها زندگانی می‌کنند، باید قبایل بادیه‌نشین عرب در حوالی سوریّه و کلده بوده باشد. ۶ - جاهائی را، که کوروش شمرده و می‌گوید، که خدایان این صفحات را به جاهای خودشان برگردانیده، بعضا مفهوم است، ولی بعضی هم مانند زامبان و م‌تورنو، معلوم نیست کجاها بوده. مقصود از آگاده همان اکد است. در خاتمه زاید نیست گفته شود، که این بیانیه اکنون معروف به استوانۀ کوروش است، زیرا بر استوانه‌ای نوشته شده، که دارای چهل سطر است و بعض سطور آن خراب شده. شکی نیست، که در انشاء این بیانیه کاهنان بلندمرتبۀ مردوک شرکت داشته‌اند، زیرا دیده می‌شود، که موافق آداب و مراسم مذهبی بابلیها تنظیم گشته. از الواح و کتیبه‌های بابلی دیده می‌شود، که کوروش نه فقط آلهۀ بابل و غیره را محترم می‌داشته، بلکه معابد بابل را موسوم به اساهیل و اسیدا۱ تزیین کرده. از منابع بابلی اطلاعات دیگر نیز بدست آمده: چند ماه پس از تسخیر بابل و چند روز باوّل سال بابلیها مانده، کوروش حکم کرده، که همه از جهت فوت بلتشر، پسر نبونید، عزادار شوند، بعد تاج‌گذاری پادشاه جدید بابل موافق مراسم مذهبی و دولتی بابل بعمل آید و کوروش پسر خود کبوجیه را پادشاه بابل کرده. تاریخ این واقعه چهارم نیسان (آوریل) است. سپس مشاهده می‌شود، که تاریخ اسناد معاملات بابلیها تاریخ سلطنت کوروش و کبوجیه است، ولی این ترتیب فقط هشت ماه دوام یافته، چه از کانون اوّل (دسامبر) در اسناد تنها اسم کوروش دیده می‌شود. جهت اینکه کوروش پسر خود کبوجیه را شاه بابل کرده باید از اینجا باشد، که می‌خواسته از بابل برای کارهای دیگر غیبت کند.
در سندی، که تاریخش از تشرین اوّل (اکتبر) و سال چهارم سلطنت کوروش در بابل است، کبوجیه را شاهزاده خوانده و پولی را که او در بانک (اجی‌بی) گذاشته بود مال او دانسته‌اند. این بانک از قرار اسنادی، که بدست آمده، خیلی معتبر بوده و در تاریخ ببانگ «اجی‌بی و پسران» معروف است. تاریخ تسخیر بابل را غالبا ۵۳۸ ق. م می‌نویسند، ولی نلدکه موافق حسابی، که کرده، عقیده دارد،
________________________________________
(۱) - اسیدا بمعنی خانۀ ابدی نبو پسر مردوک است.
تاریخ ایران باستان جلد ۱
