نیم عالمانه و نیم عامیانه است و گویا تلفظ عامیانهی آن هرمزد[۱] بوده و بهمین شکل هم برای اسامی اشخاص بکار رفته است. از آنجا که اصوات (فونتیک) زبانهای ایرانی وسطی در دورۀ چهارصد ساله سلطنت ساسانیان تغییرات و تحولات بسیاری یافته است، البته نقل آنها بخط لاتین از خطا و خلل لااقل ظاهری محفوظ نتواند بود.
در نقل اسامی فارسی و عربی از خط عربی به خط لاتین حروف نقطهدار بکار بردهام، ولی خواننده میتواند آنها را بدون رعایت علامتهای مذکور بخواند.
نامهای جغرافیایی معروف را بهمان صورت معمول فرانسوی آنها آوردهام.
در مورد نقل مطالبی از مصنفان شرقی، هرگاه ترجمه خوبی از آنها به زبان فرانسه موجود بود، من تابع آن ترجمه شدهام، مگر در مواردی، که برای بعض عبارات ترجمه صحیحتری را لازم شمردهام. در نقل بعض مطالب از نامه تنسر ترجمه دارمستتر[۲] گاهی قائل به تغییر شدهام و این در نتیجه مقابله کتاب دارمستتر با متن چاپ جدیدی است، که «مجتبی مینوی» انتشار داده است.
در باب آثار صنعتی از ذکر همه منابعی، که میتوان به آنها رجوع کرد، خودداری کردهام. در کتاب ارزان قیمت و خوش قطع آقای زاره [۳] بنام «صنایع ایران قدیم»[۴] که محتوی تصاویر زیبائی از مهمترین آثار صنعتی ایران باستان است، کلیه اطلاعات لازم را میتوان یافت.
از آقای ژی استروپ[۵] که در مطالعه بعض متون عربی مساعدتهای گرانبهایی به من کرده است، تشکر میکنم و نیز از آکینیان نمازگزار دیر آباء مکی تاریست[۶] وین و کتابدار کتابخانه مکی تاریستها ممنون هستم، که یادداشتهایی در باب کتب و مورخان ارمنی برایم فرستادهاند.
همچنین از آقای «ف. زاره» سپاسگزارم، که اجازه نقل بعضی از تصاویر