بربرها شجاعت ندارند و اسلحۀ آنها کمان و نیزه‌های کوتاه است، بنابراین شکست دادن آنها سخت نیست. این را هم بدانید، که اهالی این قارّه (یعنی آسیا) بقدری تموّل و ثروت دارند، که هیچ‌کدام از سکنۀ جاهای دیگر به آنها نمی‌رسند: طلا، نقره، مس، لباسهای رنگارنگ، چهارپایان، حشم، ماهی و غیره زیاد است. اگر بخواهید، تمام این ثروتها از آن شما است». بعد به نقشۀ مسین رجوع کرده یکایک مردمان را چنین بشمرد و در آن نشان داد: «در همسایگی ینیانها لیدیها هستند، که زمینهای خوب و پول فراوان دارند. در طرف شرقی لیدیه فریگیّه است، که از تمام صفحات معروف حشم و محصولات زمینی‌اش بیشتر است. هم‌جوار فریگی‌ها اهالی کاپادوکیّه می‌باشند، که ماها (یعنی یونانی‌ها) آنها را سریانی نامیم. پس از آن مساکن کیلیکی‌ها است، که پانصد تالان بشاه خراج می‌دهند. اینجا جزیرۀ قبرس است. در همسایگی کیلیکیه ارامنه‌اند. بعد از آنها مساکن ماتیانیان۱ است، که در اینجا واقع است.
بعد کیس‌سی‌ها۲ با آنها همجوارند. در سرحدّ این قوم رود خواسپ۳ جاری است، شوش، یعنی مقرّ داریوش، این شهر است و خزائن او هم در اینجا است. اگر این شهر را بدست آرید، می‌توانید با زوس (الهۀ بزرگ یونانی) دعوی همسری کنید. با امکان تسخیر چنین ممالک زرخیز آیا رواست، که برای ولایات کوچکی با مس‌سنیان۴ و دیگران به جنگهای خونین بپردازید؟». پادشاه اسپارت گفت «ای می‌لتی مهربان، جواب تو را سه روز دیگر می‌دهم». در روز معهود آریستاگر برای دانستن جواب نزد کل‌امن رفت و او پرسید، که از دریای ینیانیها تا قصر شاه پارس چه مسافتی است؟. آریستاگر، که همواره پادشاه اسپارت را فریب می‌داد، در این مورد حقیقت را بیان کرده گفت، سه ماه راه است (هرودوت گوید، که آریستاگر، اگر می‌خواست پادشاه اسپارت را به آسیا ببرد، نمی‌بایست
________________________________________
(1) - Matianiens.
(۲) - کیس‌سی‌ها همان مردم (کاس‌سو) یا (کوسّی) هستند، که ذکرشان در تاریخ عیلام گذشت و پائین‌تر نیز بیاید، اینها در صفحاتی سکنی داشتند، که اکنون به لر بزرگ و کوچک معروف است.
(۳) - کرخۀ کنونی.
(4) - Messeniens.
تاریخ ایران باستان جلد ۱
