فصل دوم - شاهان ماد
در باب شاهان ماد و سنین سلطنت آنها بین هرودوت و کتزیاس اختلافات مهمی دیده می‌شود، توضیح آنکه هرودوت، چنانکه در ذیل بیاید، عدۀ شاهان ماد را چهار دانسته، موافق نوشته‌های او این دولت در ۷۰۱ یا ۷۰۸ ق. م تأسیس شده و ۱۵۰ سال دوام داشته، ولی کتزیاس جدول مطوّلی از اسامی شاهان ماد داده و بحساب این جدول مدّت دولت ماد دو برابر مدت مذکوره و بل بیشتر است چون نوشته‌های هرودوت بیشتر مورد اعتماد محققین است، بدوا تاریخ ماد را موافق کتاب مورّخ مذکور و اسناد بابلی و آسوری ذکر و بعد برای مقایسه به نوشته‌های کتزیاس رجوع خواهیم کرد.
تاریخ دولت ماد برحسب نوشته‌های هرودوت این است (کتاب اوّل بند ۹۶-۱۳۰)۱.
دیوکس ۲(۷۰۸-۶۵۵ ق. م)
دیوکس پسر فرااورتس۳ دهقانی بود، که مانند سائر مادیها در دیه می‌زیست و هر دیهی زندگانی جداگانه داشت. این شخص بسبب کفایت و عدالت خواهی طرف رجوع عامّه شد و مردم محاکمات خود را نزد او بردند. بعد از چندی او باین بهانه، که رجوعات مردم زیاد است و نمی‌تواند بامور شخصی برسد، از این کار کنار گرفت. بر اثر این کناره‌گیری دزدی و اغتشاش قوّت یافت و مردم جمع شده گفتند، چون با این حال زندگانی سخت است، بهتر آنست، که شخصی را بر خود پادشاه کنیم، تا امنیت را حفظ کند و ما با راحتی به کارهای خود بپردازیم. پس از آن مردم درصدد انتخاب شخصی برآمدند و، بواسطۀ زمینه‌هائی، که دیوکس قبلا تهیه کرده بود، او انتخاب شد. راجع باین قسمت نوشته‌های هرودوت باید گفت: بعض
________________________________________
(۱) - از بند ۱۰۸ ببعد راجع به کودکی کوروش است، که در جای خود بیاید.
(2) - Diokes.
(3) - Phraortes.
تاریخ ایران باستان جلد ۱
