که جدّش جابر بلاذر آشامید، بی‌آنکه خاصّیّت آن را دانسته باشد،۱ و بیمار شد، این است که معروف به بلاذری گردید.
ابن خرداذبه
عبید اللّه بن احمد بن خرداذبه. در ۲۱۱ هجری تولد یافت و در ۳۰۰ هجری درگذشت. در ابتداء زرتشتی بود و بعد بدست برامکه مسلمان شد. از تألیفات او «المسالک و الممالک» است، که از ممالک صحبت کرده و ضمنا ترتیب باج و خراج دولت عباسی را در قرن سوّم هجری و نیز وسائل وصول آن را نموده. این کتاب اطلاعاتی را راجع به دورۀ ساسانی حاوی است.
دینوری
احمد بن داود بن ونند ابو حنیفۀ دینوری. وفاتش در ۲۸۲ یا ۲۹۰ هجری بود. از تألیفات او «اخبار الطوال» است، که شرح وقایع را از آدم تا آخر سلطنت یزدگرد نوشته و از ملوک قحطان، پادشاهان روم، ترک و نیز خلفاء تا آخر ایام المعتصم سخن رانده.
حمزۀ اصفهانی
حمزة بن الحسن الاصفهانی در ۲۷۰ هجری در اصفهان تولد یافت. سال وفاتش محققا معلوم نیست و گمان می‌کنند، که بین ۳۵۰، ۳۶۰ هجری درگذشته از تالیفات او «تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیاء» است، که راجع به دورۀ ساسانی اطلاعات گرانبهائی می‌دهد.
ابن النّدیم
ابو الفرج محمد بن اسحاق بن ابی یعقوب الندیم الورّاق. در ۲۹۷ هجری متولد شد، ولی در باب تاریخ فوتش روایات مختلف است، چنانکه سنۀ ۳۷۸ و ۳۸۵ و ۳۹۲ هجری را ذکر کرده‌اند. از تألیفات او «کتاب الفهرست» است و، چنانکه ابن النّجار از قول مؤلف ذکر کرده، این کتاب در ۳۷۷ باتمام رسیده. کتاب مزبور حاوی اطلاعات مبسوطی است راجع بکتب و خطوط دورۀ ساسانی. این کتاب را «فهرس العلوم» نیز نامیده‌اند.
مسعودی
ابو الحسن علیّ بن الحسین المسعودی الشافعی تاریخ تولدش درست معلوم نیست. گویا در اوّل قرن سوّم هجری بوده.
________________________________________
(۱) - این درخت از درختان بزرگ هند است، میوه‌ای می‌دهد، که معروف بحب الفهم است و در طب استعمال می‌شود. بزبان لاطین درخت مزبور را ( Anacardia ) نامند.
تاریخ ایران باستان جلد ۱
