مأمونیان را جمیعا بگرفت و با خود بخوارزم برد و سلسلۀ مامونیان منقرض گردید در سنۀ ۴۰۸، و درین فتح است که عنصری قصیدۀ معروف خود را که مطلعش این است انشا نمود،
چنین نماید شمشیر خسروان آثار چنین کنند بزرگان چو کرد باید کار بتیغ شاه نگر نامۀ گذشته مخوان که راست‌گوی‌تر از نامه تیغ او بسیار تفصیل وقایع ابو العباس مذکور را ابو الفضل بیهقی در آخر تاریخ مسعودی از یکی از مؤلفات ابو ریحان بیرونی موسوم «بمشاهیر خوارزم» که بدبختانه گویا بکلی از میان رفته است نقل نموده هر که خواهد بدانجا رجوع نماید ۱، و از قراری که از آن کتاب معلوم میشود ابو ریحان بیرونی مدت هفت سال (از سنۀ ۴۰۰-۴۰۷ ظاهرا) در دربار ابو العباس خوارزمشاه بسر برده و از خواص مقربان وی بوده و سمت مستشاری ویرا داشته و خود بنفسه در تمام این وقایع یعنی شورش امرا و قتل ابو العباس خوارزمشاه حاضر و ناظر بوده است، و بعد از همین فتح است که سلطان محمود ابو ریحان بیرونی و بسیاری از فضلای دیگر را که در دربار خوارزم بوده‌اند در مصاحبت خود بغزنه برد ۲، و کیفیت رفتن ابو ریحان از خوارزم بخدمت سلطان محمود چنانکه درین حکایت چهار مقاله مسطور است گویا بی‌اصل باشد،
و بالأخره این فقره را نیز ناگفته نگذریم که قاضی احمد غفاری در تاریخ جهان آرا ۳خانوادۀ مأمونیان ولات خوارزم را با خانوادۀ فریغونیان که از جانب سامانیه و غزنویه ولات جوزجان بوده‌اند یکی فرض نموده و ایشان را
کلیات چهار مقاله جلد ۱
