مترجمه بعربی یا سریانی بوده است،
ابو ریحان معلومات خود را بعلاوۀ اخذ از کتب نفیسۀ که اکنون اکثر آنها از میان رفته است غالبا از افواه رجال تلقی می‌نموده و همواره با رؤسای مذاهب و ادیان مختلفه و علما و حکمای امم سایره مخالطت و معاشرت می‌کرده و در تحصیل اطلاعات و کسب معارف ازیشان از بذل جهد هیچ فروگذار نمی نموده است، و مخصوصا غالب معلومات بدیعه که در باب تاریخ و تقویم زردشتیان ایران و اهل خوارزم و صغد سمرقند بدست میدهد مسموعات از افواه رجال است نه منقولات از بطون دفاتر و اگر بواسطۀ شدت حرص ابو ریحان بر تخلید آثار متقدمین نبود قطعا اکنون اثری از آنها باقی نمانده بوده، در عصر ابو ریحان غالب هموطنان او هنوز (اهورا مزدا) را پرستش می‌نمودند و در اغلب مدن و قصبات آتشکدها بر پا و علمای کیش زردشت را هنوز شیرازۀ قدرت و نفوذ بکلی نگسیخته بود این است که ابو ریحان را وسایل تحصیل اطلاعات در خصوص اخبار و آثار و تقالید و تعالیم زردشتیان نیک فراهم بوده است،
از تضاعیف مصنفات ابو ریحان روی هم رفته میتوان مشرب و عقیدۀ ویرا بدست آورد، ابو ریحان دوست «حقیقت» من حیث هی هی بوده است و هیچ چیز را در دنیا بر آن ترجیح نمی‌داده و حقیقت را برای هیچ غرض و مقصدی پنهان نمی‌کرده و در ابطال موهومات و قطع ریشۀ خرافات خود داری نداشته و دقیقۀ کوتاهی نمی‌نموده است، مذهبش مسلمان و مایل بتشیع ولی مسلمانی خشک و خشن و متعصب نبوده است، نسبت بنژاد عرب خراب کنندۀ مجد ساسانیان بغض و نفرت شدیدی داشته و در محبت بلکه عشق بهر چیز و هر کس که بنژاد پارسی و ایرانی تعلق داشته بی‌اختیار بوده است، قوت اسلام در آن ازمنه هنوز بدان پایه نرسیده بوده است که کسی نتواند آشکارا تحصیل مذاهب و ادیان سایره و تقبیح یا تحسین یکی از آنها را بنماید، دقیقی شاعر آل سامان که چندان مقدم بر عصر ابو ریحان نبوده در
کلیات چهار مقاله جلد ۱
