کوچنشینی جلوگیری بکنند، عملی بود ظالمانه و مخرب رضاشاه در نیتی که با سرکوب ایلخانان داشت، در ضمن این رسم چادرنشینی را هم سرکوبی میکرد و از این جهت به گلهداری و ثروت احشام کشور لطمات زیادی وارد آورد. این از این جهت، اما راجع به دهات و زمینداری در زمان محمدرضا شاه؛ این یک قدری جنبههای مختلف و متفاوت دارد و اگر اجازه بدهید و در خاطرتان بماند بعداً به این موضوع خواهیم رسید، زیرا از مسائلی است که باید دربارهاش بحث شود.
س- بله. من خوشوقتم که به این اشاره فرمودید. چون من هم میخواستم از خدمتتان خواهش کنم که این را موکول کنید به موقعی که راجع به محمدرضا شاه صحبت میکنید. پس فعلاً ما برمیگردیم به همان مطالبی که مربوط به زمان رضاشاه بود.
ج- عرض کردم جنبههای مثبت رضاشاه یکی همانهائی بود که گفتم. ایجاد امنیت بود، برانداختن نظام ایلخانیگری بود، توجه به امور اقتصادی بود. واقعیتش این است که اقتصاد ایران بر اثر همین اوضاع و احوال خودبهخود، پیشرفتهائی کرد، بهطوری که به خاطر دارم در سالهای اول یعنی در سالهای ۱۳۰۴-۱۳۰۳ بودجه مملکت ایران بیست تا بیستوچهار میلیون تومان آنوقت بود. در سال آخر رضاشاه یعنی در سال ۱۳۱۹ که بودجه ۱۳۲۰ را به مجلس دادند، به سیصد میلیون تومان یعنی به ده برابر بیشتر آن زمان رسیده بود.
س- راجع به پیشرفتهای اقتصادی توضیح میدادید.
ج- بله. توضیح میدادم که تحولات اقتصادی قابل توجهی در این دوره پیش آمد و یکی از این تحولات، گرفتن امتیاز نشر اسکناس از بانک انگلیسی و در دست گرفتن اختیارات پولی به دست خود دولت ایران بود و بعد تثبیت قدرت خرید پول ایران که رویهمرفته وضع ثابت و سالمی در دوره رضاشاه داشت. زمانی که ارزش پول ریال ایران در برابر پولهای خارجی سقوط کرد دولت قانونی به نام قانون انحصار تجارت خارجی گذراند. این قانون در واقع تجارت خارجی را در انحصار دولت قرار نمیداد، بلکه به دولت اجازه میداد که تجارت خارجی و واردات خارجی را سهمیهبندی و تهاتری کند و برای واردات سهمیههائی معین کند و در حدود آن سهمیهها به بازرگانان اجازه ورود بدهد که حتیالامکان مقدار واردات متعادل و متناسب با صادرات باشد و از طرف دیگر بعضی از محصولات درجه اول و مورد نیاز عموم را در اختیار دولت قرار