بطور کلی می توان گفت که در این مناطق امریکا، هنوز وضع Kulturkampf ۱و روحية «محاکمه دریفوس» وجود دارد. یعنی وضعی که عنصر عرفی (Laique) و بورژوا هنوز به آن مرحله نرسیده است که منافع و نفوذ روحانیون و نظاميان را تابعی از سیاست غیر مذهبی يك دولت مدرن کند. بدین ترتیب ملاحظه می شود که فراماسونری برخلاف «ژزوئی تیسم» هنوز بسیار تأثیر دارد و دارای نوعی تشکیلات است که به کلیسای پوزیتیویستی شبیه است. حوادث زمان اخیر (نوامبر ۱۹۳۰) از زمان کولتور کامپف کایس (Calles)۲ در مکزيک گرفته، تا عصیان های نظامی - ملی در آرژانتین و برزیل و پرو و شیلی ویلیوی، صحت این مشاهدات را ثابت می کند.
در مورد پیدایش دسته های روشنفکری و ارتباط آنها با نیروهای ملی می توان در چین و هند و ژاپن انواع دیگری سراغ کرد، در ژاپن ما پیدایش نوع انگلیسی و آلمانی را می بینیم یعنی تمدن صنعتی که در داخل چارچوب فئودالی - بوروکراتیکی رشد می کند و خواص کاملا ویژه ای دارد. در چین پدیده خط وجود دارد که مظهر جدائی کامل روشنفکران از توده مردم است. در چین و هند، فاصلهٔ عظیمی که روشنفکران را از توده مردم جدا می کند، در زمینه مذهبی هم تظاهر دارد. مسئله اعتقادات گوناگون و شیوه های مختلف عمل به يك مذهب در بین قشرهای جوراجور اهالی و مخصوصاً بين روحانیون و روشنفکران از يك طرف و توده مردم از طرف دیگر باید موضوع يك بررسی کلی قرار گیرد. چون این موضوع تا حدی در همه جا وجود دارد با آنکه تظاهر افراطی آن در این کشورهای آسیایی است. در کشورهای پروتستان، تفاوت نسبة كم اهمیت است (ازدیاد فرقه ها مربوط به ضروریات ارتباط کامل بین روشنفکران و مردم است و این در تشکیلات عالی، تمام خشونت و ناهمواری اعتقادات واقعی توده های خلق را منعکس می کند). همین پدیده در کشورهای كاتوليك هم پر اهمیت است منتها با درجات مختلف، در آلمان كاتوليك و در فرانسه کمتر، در ایتالیا و بخصوص در جنوب و در جزایر آن بیشتر. و در شبه جزیره اسپانیا -
۱- کلمه ای است آلمانی بمعنای مبارزه برای فرهنگ و تمدن. و به جنگ های بيسمارك بين سال های ۱۸۷۶-۱۸۷۱ عليه حزب كاتوليك (طرفدار تابعیت از روم) اطلاق شده است. (توضیح (مترجم)
۲- منظور مبارزه ای است که حکومت مرکزی و حزب ناسیونال انقلابی کایس، علیه کلیسا کرد و در ۳۹۲۳ به اخراج سفیر پاپ و ايجاد يك كلیسای مکزیکی منجر شد. (توضیح (مترجم)
