بنام مرزبان. اپاختر یعنی شمال، خراسان یعنی مشرق ، نیمروز یعنی جنوب و خاوران یعنی مغرب. این تقسیم بندی را در زمان ساسانیان نیز حفظ کردند و هر بخش را يك كوست نام نهادند.
ارنست هرتسفلد (Ernest Hertzfeld) در آنجا که از شاهنشاهی ساسانی پس از کشور گشائی های بهرام دوم در ٢٨٤ سخن می‌گوید، مشرق ایران را شامل نواحی خوارزم، سند، سگستان (سیستان) ،مکران، طوران و نواحی رود سند و مصب های آن و کچه و كانياوار و مالوا و نواحی دور دست آن دانسته است، تنها نقاطی که از خراسان بیرون بود کابل و پنجاب است که پادشاهان کوشانی آنرا اشغال کرده بوده اند. این مورخ حدود خراسان دورهٔ ساسانیان را بدینگونه معرفی میکند: گردنه های خزر نزديك شهر ری، کوهستان البرز، گوشهٔ جنوب شرقی دریای خزر، درهٔ اترك، خطی در محاذات راه آهن کنونی ماوراء قفقاز تا لطف آباد، خطی از میان کویر شامل تجند و مرو تا کنار رود جیحون در پائین کرکی. چنانکه از کشف سکه های سکاها و ساسانيان بر میاید این خط در قلهٔ کوه حصار تا پامیر امتداد داشته و سپس بسوی جنوب پایین میآمده و در کنار رود جیحون تا بدخشان میرفته و آنرا دور میزده و بقله هندوکش میرسیده است. از اینجا مرز خراسان هرات از میان قهستان در جنوب ترشیز (کاشمر) و خواف میگذشته و دوباره بسوی گردنه های خزر بالا میآمده است.
میزان مالیاتی که از شهرهای خراسان در صدر اسلام گرفته می شده نموداری از بزرگی و اهمیت هر يك از آنهاست. در حکومت عبدالله بن طاهر امیر معروف طاهری در سال ۲۱۱ و ۲۱۲ هجری مالیات شهرهای خراسان را بدینگونه تعیین کردند؛
۱۵
