توصیف کرده. امّا گفته‌های نیکلائوس دمشقی را هم اغراق‌آمیز میدانند. نتیجه این می‌شود، که راجع به شخص آستیاگ یا اژدهاک از جهت فقدان مدارک صحیحه نمی‌توان چیزی گفت. در پایان این مبحث لازم است علاوه کنیم: ماراپاس - کاتینا مورّخ ارمنستان عقیده داشت، که اژدهاک در جنگی با تیگران پادشاه ارمنستان و دوست کوروش بقتل رسید. مورّخ مذکور گوید (کتاب ۱۸-۲۲ مستخرج از کتاب موسی‌خورن): از جهت دوستی تیگران با کوروش، اژدهاک پادشاه ماد، از پادشاه ارمنستان ظنین شد. شبی خوابی دید بس هولناک، که بر وحشت او افزود و در نتیجۀ شوری با نزدیکان خود مصمم گشت، که تیگران را خائنانه تلف کند.
بنابراین خواهر او (دیگر انوهی)۱ را ازدواج کرد، تا به دستیاری وی قصد خود را انجام دهد. زن راضی نشد به برادرش خیانت کند و سرا او را از نقشۀ شوم اژدهاک آگاه ساخت. بعد، که پادشاه ماد می‌خواست در سرحد ماد و ارمنستان تیگران را ملاقات و او را بکشد، تیگران دعوت او را نپذیرفت و دشمنی خود را با او آشکار کرد. پس از آن بزودی جنگ درگرفت و پنج ماه دوام یافت. بالاخره در جدالی که تیگران با اژدهاک کرد، او را کشت و خانواده‌اش را به ارمنستان برده در مشرق آرارات جا داد. عدۀ زنان، دختران، پسران و سایر اسرا بده هزار می‌رسید و ملکه آنوایش۲نام داشت. راجع به روایت مورّخ مذکور، باید گفت، که برخلاف نوشته‌های مورّخین یونانی و رومی است. راست است، که کزنفون، چنانکه بیاید، تیگران نامی را اسم برده و او را پسر پادشاه ارمنستان دانسته، ولی چنین روایتی را او هم ذکر نکرده. بعکس کزنفون گوید (در تربیت کوروش)، که پادشاه ارمنستان خواست از موقع استفاده کرده باج به پادشاه ماد ندهد، ولی کوروش از طرف او قشون به ارمنستان کشیده پادشاه آن را مطیع کرد، چنانکه او باج خود را داد، سپاهی هم به کمک مادیها، که جنگی در پیش داشتند فرستاد و تیگران هم در ملازمت کوروش به ماد رفت. بنا بر آنچه گفته شد روایت ماراپاس کاتینا را باید یکی از گفته‌های داستانی پنداشت.
________________________________________
(1) - Digranouhi.
(2) - Anouiche.
تاریخ ایران باستان جلد ۱
