باب اول - مادیها و دولت ماد
فصل اول - مادیها
مقدّمه
مادیها مردمانی بودند آریانی‌نژاد، که در ابتدای قرن هفتم یا آخر قرن هشتم ق. م دولت ماد را تأسیس کردند. گوئیم آریانی‌نژاد، زیرا اپّر خاورشناس فرانسوی۱ آنها را تورانی آلتائی می‌دانست، ولی حالا معلوم است، که او اشتباه کرده و اشتباه او از این راه بود، که تصور می‌کرد زبان نسخه دوّم کتیبه بیستون داریوش اوّل به زبان مادی نوشته شده و، چون از بعض کلمات آن نسخه مشاهده می‌کرد، که زبان نسخۀ دوّم ملتصق است، باین نتیجه می‌رسید، که مادیها تورانی بوده‌اند، ولی بعد معلوم و محقق شد، که زبان نسخۀ دوّم کتیبۀ بیستون، زبان عیلامی است نه مادی و با این اکتشاف مبنای عقیده اپّر از میان رفت. اکنون کسی در آریانی بودن مادیها تردید ندارد و محقق است، که مادیها شعبه‌ای از آریانهای ایرانی بوده‌اند. هرودوت نیز، نوشته که مادیها در ازمنۀ قدیم خود را آریان می‌نامیدند (پائین‌تر بیاید). راجع به مادیها و دولت ماد اطلاعات ما خیلی کم است، حتی می‌توان گفت، که از دولتهای بزرگ عهد قدیم دولتی نیست، که اطّلاعات نسبت بآن این‌قدر کم باشد. با وجود این سعی خواهیم کرد، که آنچه از آثار، کتیبه‌های آسوری، بابلی و غیره و نیز از توریة، کتب مورّخین قدیم، تحقیقات و تتبعات بدست آمده ذکر کنیم. باید اعتراف کرد، که با وجود این تاریخ مادیها بقدر کفایت روشن نیست، ولی چون عجالة تاریخ این دوره بهمین اندازه روشن شده، باید باین اطّلاعات اکتفاء کرد، تا شاید در آتیه بواسطۀ حفریات در امکنۀ تاریخی اطّلاعاتی بیشتر راجع به ماد حاصل شود.
مفاد کتیبه‌های آسوری
باین سؤال که کی مادیها به فلات ایران آمده‌اند، جواب محققی نمی‌توان داد، یعنی تاریخ آمدن آنها هم مانند تاریخ آمدن آریانهای دیگر به فلات ایران محققا معلوم نشده
________________________________________
(1) - [۱]
- ↑ Oppert.
