و سایر شهرهای آن را تسخیر کرده (۱۱۰۰ ق. م) بزودی در تجارت قوی شدند.
آرامیها اسلوب خط را از فینیقیها گرفته خط مخصوصی ترتیب دادند و بعد، چنانکه بیاید، این خط جایگیر خطوط میخی گشته در ایران، آسیای وسطی و جاهای دیگر انتشار یافت.
آسور وسطی
در این دوره، که از ۹۰۰ تا ۷۴۵ ق. م امتداد داشت، آسوریها بر آرامیها فائق آمده از نودولتی تشکیل کردند.
این دولت قدرتی حیرت‌آور از حیث جهانگیری بروز داد. بزرگترین پادشاه این دوره (آسور نصیرپال) است، که آسور را بحدود زمان تیگلات‌پالسر اوّل رسانید، و لیکن شقاوتهای او نامش را لکه‌دار کرده: نوشته‌اند، که اطفال اسراء را از پسر و دختر زنده در آتش می‌سوزانید. اگرچه آسور در این زمان قوی‌ترین دولت آسیای غربی بنظر می‌آمد، ولی دیری نگذشت که یک مردم شمالی (ساکن ارمنستان کنونی) بر آسور قیام و دولت آرارات یاوان را تأسیس کردند. پس از آن مردمان دیگر از اطاعت آسور سرپیچیدند و بالاخره شورشی در آسور این دوره را به پایان رسانید.
آسور جدید
این دوره از ۷۴۵ تا ۶۰۷ ق. م امتداد یافت و پادشاهان نامی آن از این قرارند: ۱ - تیگلات‌پالسر چهارم که ببابل قشون برده آرامیها و کلدانیها را شکست داد و آن شهر را گرفت. بعد او بطرف شمال متوجه گشته قسمتهای جنوبی مملکت آرارات را به آسور ضمیمه کرد، ولی موفق نشد پایتخت آن را تصرّف کند. ۲ - سارگن دوّم ۱(۷۲۲-۷۰۵ ق. م). در زمان او قشون آسور از حال قشون ملی خارج شد. توضیح آنکه پادشاهان سابق فوق‌العاده مهم می‌دانستند، که لشکر از طبقۀ زارعین آزاد تشکیل شود، و لیکن روحانیون، که اراضی زیاد داشتند و از مالیات معاف بودند، نمی‌خواستند زارعین در قشون داخل شوند. بالاخره مقرّر شد، که بجای زارعین اسرا را به کارهای فلاحتی وادارند، تا زارعین بتوانند بخدمات عسکری اشتغال ورزند. چون روحانیون از این حکم ناراضی بودند، انقلابی را باعث شدند، که بتعیین سارگن به سلطنت منتهی گشت
________________________________________
(۱) - به آسوری شرّوکین.
تاریخ ایران باستان جلد ۱
