ویکی‌نبشته:درونمایه ویکی‌نبشته: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌نبشته
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Bellavista1957 (بحث | مشارکت‌ها)
Bellavista1957 (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۳۵: خط ۳۵:


==== آثار تحلیلی و هنری ====
==== آثار تحلیلی و هنری ====
آثار تحلیلی آثاری چاپ شده می باشند که متن آن فراگیرنده اطلاعاتی است که از دیگر منابع گردآوری شده و آنرا بررسی می‌کند. هر اثر غیرداستانی که درباره‌ی موضوعی ویژه پس از رویداد آن نوشته شده‌باشد در این رده قرار می‌گیرد. این نوع آثار و همچنین هر گونه اثر هنری باید در جایی نشر یافته باشند که امکان بررسی مجدد یا کنترل‌های ویرایشی در آن‌ها وجود داشته باشد؛ آثاری که توسط پدیدآورنده (مؤلف) خلق شده‌اند از این دسته مستثنی هستند.
آثار تحلیلی آثاری چاپ شده می باشند که متن آن فراگیرنده اطلاعاتی است که از دیگر منابع گردآوری شده و آنرا بررسی می‌کند. هر اثر غیرداستانی که درباره‌ی موضوعی ویژه پس از رویداد آن نوشته شده‌باشد در این رده قرار می‌گیرد.

آثار تحلیلی و همچنین آثار هنری باید در رسانه‌ای چاپ شده باشند که دربرگیرنده نقد ادبی و هنری و نظرهای ویرایشی اثر نیز باشد.

آثاری که نگارنده و چاپ کننده آن یکی باشند در این رده نمی‌آیند.


== افزودن ارزش افزوده به متون منبع ==
== افزودن ارزش افزوده به متون منبع ==

نسخهٔ ‏۱۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۱، ساعت ۱۸:۵۰

فهرست سیاست‌ها درونمایه ویکی‌نبشته
میانبُر:
ون:ممون
ویکی‌نبشته یک کتابخانه دیجیتال است. متن‌های گردآوری شده در این کتابخانه دربرگیرنده کتاب‌ها، روزنامه‌ها، هفته‌نامه‌ها، جنگ‌ها، ماهنامه‌ها، سالنامه‌ها، سندها و بنچک‌ها و دیگر نوشتارهای آزاد که به چاپ رسیده و در مالکیت عمومی قرار دارند، می‌باشند. این صفحه دربرگیرنده استاندارها و سیاست‌هایی است که می باید در نوشتارها ویکی‌نبشته رعایت شود.

استاندارها و سیاست‌های درونمایه ویکی‌نبشته

نوشتارها، عکس‌ها، و دیگر آثار دیداری و شنیداری که در ایران پدیدآمده و به چاپ رسیده‌اند بر اساس قوانین زیر در ویکی‌نبشته نوشته می‌شوند:

آخرین دگرگونی در ماده ۲ قانون حق مولف که در تاریخ ۳۱ امرداد ماه ۱۳۸۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است.

آثار فارسی که برای نخستین بار در کشورهایی غیر از ایران چاپ شده‌اند، مشمول قوانین حق تکثیر همان کشورها می‌شوند. ویکی‌نبشته‌ی فارسی، از حقوق تکثیر تمام آثار پشتیبانی می‌کند.

آثار پدیدآمده تا پیش از ۳۱ امرداد ۱۳۸۹ خورشیدی

بر پایه ماده ۱ قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی :

ماده ۱‐ حق تکثیر یا تجدید چاپ و بهره‌برداری و نشر و پخش هر ترجمه‌ای با مترجم یا وارث قانونی او است. مدت استفاده ازاین قانون که به وارثت منتقل می‌شود از تاریخ مرگ مترجم سی سال است.

هرگونه اثر نوشتاری یا رونوشت اثر دیداری یا شنیداری که تا پیش از ۳۱ امرداد ۱۳۸۹ خورشیدی (برابر با ۲۲ اگوست ۲۰۱۰ میلادی) پدید آمده و به چاپ رسیده است را می توان در ویکی‌نبشته آورد اگر سی سال از درگذشت نویسنده یا پدیدآورنده آن گذشته باشد.

آثار پدیدآمده پس از ۳۱ امرداد ۱۳۸۹ خورشیدی

آثاری که پس از ۳۱ امرداد ۱۳۸۹ خورشیدی پدیدآمده و به چاپ رسیده‌اند را می توان پنجاه سال پس از درگذشت نویسنده یا پدیدآورنده در ویکی‌نبشته آورد. این قانون هم‌چنین درباره آثاری که پیش از ۳۱ امرداد ۱۳۸۹ خورشیدی پدیدآمده یا به چاپ رسیده‌اند صدق می کند اگر نویسنده یا پدیدآورنده هنوز سی سال از درگذشتش نگذشته باشد.

اسناد

اسناد دارای یکی از ویژگی‌های زیر می‌باشند:

۱. اسنادی که یکی از ارگان‌های رسمی دولتی یا خصوصی آنرا پدید آورده‌است.
۲.اسنادی که خود گواه و شاهد خود هستند و در چهارچوب جریان رویداد یا رخدادی پدید آمده‌اند.

این اسناد می‌توانند دربرگیرنده قوانین اساسی، قراردادها و معاهدات تا نامه‌نگاری‌ها و خاطرات شخصی باشند. در این رده می‌توان موادی را که از نگاه تاریخی در دسترس نیستند مانند گفتگوهای تلفنی تاریخی، پروتکل دادگاه‌ها، و رونوشت عملیات‌های نظامی و غیره را نیز قرار داد. اسناد را باید بی کم و کاست به شکل نخستین و بدون هیچ‌گونه ویرایش که به کم کردن متن یا اضافه کردن بدان انجام یابد به ویکی‌نبشته افزود. منبع اسناد باید نوشته شود تا دیگران بتوانند از درستی متن سند آورده شده در ویکی‌نبشته اطمینان یابند، افزودن اسکن اسناد از بایدهای ویکی‌نبشته می باشد. بیان و نوشتن باورهای شخصی سند نیستند.

آثار تحلیلی و هنری

آثار تحلیلی آثاری چاپ شده می باشند که متن آن فراگیرنده اطلاعاتی است که از دیگر منابع گردآوری شده و آنرا بررسی می‌کند. هر اثر غیرداستانی که درباره‌ی موضوعی ویژه پس از رویداد آن نوشته شده‌باشد در این رده قرار می‌گیرد.

آثار تحلیلی و همچنین آثار هنری باید در رسانه‌ای چاپ شده باشند که دربرگیرنده نقد ادبی و هنری و نظرهای ویرایشی اثر نیز باشد.

آثاری که نگارنده و چاپ کننده آن یکی باشند در این رده نمی‌آیند.

افزودن ارزش افزوده به متون منبع

هر چند ویکی‌نبشته جایی نیست که ویرایشگران بخواهند آثار دست اول و نو را به آن بیفزایند، اما راه‌هایی برای انجام مشارکت‌های دست‌اول تحت عنوان افزودن ارزش افزوده به آثار موجود در نظر گرفته شده‌اند. متونی که تماماً توسط مشارکت‌کنندگان خلق شده‌اند را نمی‌توان به ویکی‌نبشته افزود بلکه این گونه آثار را می‌توان در یکی از پروژه‌های ویکی‌مدیا مانند ویکی‌نسک فرستاد.

ترجمه

ویکی‌نبشته‌ی فارسی فقط به گردآوری آثاری که به زبان فارسی هستند اقدام می‌کند. آثاری که به زبان‌های دیگر هستند باید به زیردامنه‌های مربوطه یا وبگاه چندزبانه‌ی ویکی‌نبشته فرستاده شوند. با این حال، ویکی‌نبشته، ترجمه‌ی فارسی متون غیرفارسی را نیز گردآوری کرده و به ویرایش‌های دوزبانه که هدف از ترجمه‌شان زبان فارسی باشد، اجازه‌ی حضور می‌دهد.

در مورد ترجمه‌ها، نخستین اولویت ویکی‌نبشته وجود ترجمه‌های منتشر شده‌ی دیگری از آن اثر در ویکی‌نبشته است که تحت مالکیت عمومی قرار گرفته باشند. با این حال، نظر به این واقعیت که متون منبع بی‌شماری در دیگر زبان‌ها وجود دارند که ممکن است هیچ‌گاه به زبان فارسی ترجمه نشوند و با توجه به این واقعیت که ترجمه‌های جدید یا تکمیلی می‌توانند باعث پیشرفت آثار موجود به طرق مختلف بشوند، ویکی‌نبشته به کاربران خود اجازه‌ی ترجمه‌ی این نوع آثار و ثبت آن‌ها را می‌دهد.

برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون ترجمه، به ویکی‌نبشته:ترجمه مراجعه کنید. همچنین به ویکی‌نبشته:حق تکثیر رفته و از اطلاعات موجود درباره‌ی آثار ترجمه‌شده آگاهی پیدا کنید.

حاشیه‌نویسی

حاشیه‌های نسخه‌های متون انتشاریافته در اولویت قرار دارند اما این حاشیه‌ها ممکن است به دلیل مشکلات حق تکثیر، عدم به‌روز بودن یا نیاز به گسترش، قابل استفاه نباشند. این مورد در آثار قدیمی (مانند کلیله و دمنه) بسیار به چشم می‌آید.

حاشیه‌نویسی (یا تحشیه) می‌تواند شامل افزودن اطلاعات حساس پیرامون خودِ اثر، پانویس‌هایی در مورد واژه‌ها یا عبارات مهجور یا سخت، مرجع‌ها، بخش‌بندی و عنوان‌های بخش‌ها، دیباچه‌ها، ملخص‌ها، فهرست‌ها، تصاویر یا غیره باشد.

در تمام موارد مذکور، حاشیه‌هایی که توسط مشارکت‌کنندگان اضافه می‌گردند باید به شکلی نوشته شوند که تا حد ممکن از اختلال در متن منبع جلوگیری شود و در نهایت بتوان متنی «تمیز» را با استفاده از وسایل فنی یا ایجاد نسخه‌ی موازی به دست آورد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد حاشیه‌ها به ویکی‌نبشته:حاشیه‌نویسی مراجعه کنید.

توجه داشته باشید که آن دسته از متون راهنما که برای تسهیل مطالعه در کلاس و آمادگی برای امتحانات نوشته شده‌اند به ویکی‌نسک تعلق دارند.

چندرسانه‌ای

مواد چندرسانه‌ای که به متون اضافه می‌شوند، تا حد زیادی می‌توانند به افزایش کیفیت و جلوه‌ی نمایشی اثر کمک کنند. این مواد محدود به عکس‌ها یا شکل‌هایی که توسط کتاب یا درباره‌ی آن (خارج از محدوده‌ی حق تکثیر) ارائه شده‌اند نیست و کاربران می‌توانند صدای ضبط‌شده، نمودار یا هر نوع مطلب چندرسانه‌ای دیگری را مشروط به داشتن ارتباط با متن مذکور و رعایت حق تکثیر به آن اضافه کنند.

نکته: برای کسب اطلاع پیرامون موضوعات مختلف مربوط به مواد چندرسانه‌ای به ویکی‌نبشته:راهکارهای کاربرد تصویر مراجعه کنید.

متون ممنوعه

هر چند که الزامی بر تبعیت از رویه‌های سابق وجود ندارد اما مرور متونی که پیش از این از سوی جامعه‌ی ویکی‌نبشته مورد قبول قرار نگرفته‌اند مفید به نظر می‌رسد. این نوع آثار تا زمانی که قوانین موجود بر سر جای خود هستند در معرض حذف (یا اضافه شدن به ویکی‌نبشته:متون نامزد حذف) قرار خواهند داشت.

متون دست‌اول

آثاری که توسط کاربران ویکی‌نبشته خلق شده‌اند و یا در وسایل نشرِ قابل نقد منتشر نشده‌اند، به ویکی‌نبشته تعلق ندارند. ویکی‌نبشته جایی نیست که یک مؤلف بخواهد با استفاده از آن اثر خود را منتشر کند و آن را در معرض دید دیگران قرار دهد. همچنین ویکی‌نبشته وبگاهی برای کشف «استعدادهای نو» نیست.

تبلیغات

ویکی‌نبشته هیچ‌گونه تبلیغاتی را که مربوط به آثار منتشرنشده باشند گردآوری نمی‌کند. این قانون، شامل اطلاعاتی که درباره‌ی آثاری که تازه چاپ شده‌اند یا توسط قانون حق تکثیر حمایت می‌شوند یا حتی آثاری که در مالکیت عمومی قرار دارند نیز می‌شود. تبلیغات می‌تواند گونه‌های مختلفی داشته باشد، اما شیوه‌ی رایج آن، نوشتن جمله‌های تبلیغی یا پیوندهای بیرونی است.

متون ناشناس

به طور کلی در وضعیت حق تکثیر سخت‌گیرانه نیاز به دانستن اطلاعات دقیق پیرامون نویسنده است. بسیاری از متون منبع دارای مؤلفان قابل تشخیص (مثل افراد، گروه‌ها یا دولت‌ها) هستند اما متن‌هایی هم وجود دارند که فاقد این اطلاعات هستند. متون تاریخی با مؤلف ناشناس نمونه‌ای از این موارد هستند. برخی از این متون از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. با این حال تا زمانی که نتوان ارزش تاریخی این متون را اثبات کرد و هیچ ابهامی در مورد حق تکثیر باقی نمانده باشد، نباید آن‌ها را به ویکی‌نبشته افزود.

متون رو به تکامل

مأموریت ویکی‌نبشته گردآوری و نگهداری از آثار در شکل چاپ‌شده‌ی نهایی آن‌ها است. به همین دلیل آن دسته از آثاری که مطالبشان به دلایلی چون به‌روز نگاه داشتن، گسترش مطالب منتشرشده یا فراگیرتر کردن آن‌ها در معرض تغییر و تحول در طول زمان قرار دارند در گستره‌ی کاری ویکی‌نبشته جایی نخواهند داشت.

چند نمونه:

۱. متون بی‌انتها که مؤلفانشان به مشارکت‌های دیگران برای گسترش و پایان دادن آن‌ها تکیه کرده‌اند.
۲. گردآوری‌هایی که در آن‌ها منابع بسیار زیادی از یک نوع وجود دارند و یا نیاز است که در طول زمان اطلاعات پیداشده‌ی جدید به آن‌ها اضافه شود.
۳. فهرست‌ها (به بخش زیر مراجعه کنید.)

مواد منبع

ویکی‌نبشته اقدام به گردآوری مواد منبع نمی‌کند مگر آن که این مواد تحت یک متن منبع کامل دیگر چاپ شده باشند. این گونه اطلاعاتی که پیش از این چاپ نشده‌اند غالباً توسط کاربران گردآوری شده‌اند و اهداف ویکی‌نبشته را دنبال نمی‌کنند.

برخی از مثال‌های این دسته عبارتند از:

۱. فهرست‌ها؛
۲. ثوابت ریاضی (مانند ارقام عدد پی π)
۳. جدول داده‌ها یا نتایج؛
۴. مواد رمزی‌شده؛
۵. کدهای منبع.

پیوندهای دیگر