عطار (آغازکتاب)/مرحبا ای هدهد هادی شده

by عطار

	مرحبا ای هدهد هادی شده			در حقیقت پیک هر وادی شده
	ای به سر حد سبا سیر تو خوش			با سلیمان منطق الطیر تو خوش
	صاحب سر سلیمان آمدی			از تفاخر تا جور زان آمدی
	دیو را در بند و زندان باز دار			تا سلیمان را تو باشی رازدار
	دیو را وقتی که در زندان کنی			با سلیمان قصد شادروان کنی
	خه خه‌ای موسیچه‌ی موسی صفت			خیز موسیقار زن در معرفت
	گردد از جان مرد موسیقی شناس			لحن موسیقی خلقت را سپاس
	همچو موسی دیده‌ی آتش ز دور			لاجرم موسیچه‌ی بر کوه طور
	هم ز فرعون بهیمی دور شو			هم به میقات آی و مرغ طور شو
	پس کلام بی‌زفان و بی‌خروش			فهم کن بی‌عقل بشنو نی به گوش
	مرحبا ای طوطی طوبی نشین			حله درپوشیده طوقی آتشین
	طوق آتش از برای دوزخیست			حله از بهر بهشتی و سخیست
	چون خلیل آن کس که از نمرود رست			خوش تواند کرد بر آتش نشست
	سر بزن نمرود را همچون قلم			چون خلیل اله در آتش نه قدم
	چون شدی از وحشت نمرود پاک			حله پوش، از آتشین طوقت چه باک
	خه خه‌ای کبک خرامان در خرام			خوش خوشی از کوه عرفان در خرام
	قهقهه در شیوه‌ی این راه زن			حلقه بر سندان دار الله زن
	کوه خود در هم گداز از فاقه‌ای			تا برون آید ز کوهت ناقه‌ای
	چون مسلم ناقه‌ی یابی جوان			جوی شیر و انگبین بینی روان
	ناقه می‌ران گر مصالح آیدت			خود به استقبال صالح آیدت
	مرحبا ای تنگ باز تنگ چشم			چند خواهی بود تند و تیز خشم
	نامه‌ی عشق ازل بر پای بند			تا ابد آن نامه را مگشای بند
	عقل مادرزاد کن با دل بدل			تا یکی بینی ابد را تا ازل
	چارچوب طبع بشکن مردوار			در درون غار وحدت کن قرار
	چون به غار اندر قرار آید ترا			صدر عالم یار غار آید ترا
	خه خه‌ای دراج معراج الست			دیده بر فرق بلی تاج الست
	چون الست عشق بشنیدی به جان			از بلی نفس بیزاری ستان
	چون بلی نفس گرداب بلاست			کی شود کار تو در گرداب راست
	نفس را همچون خر عیسی بسوز			پس چو عیسی جان شو و جان برفروز
	خر بسوز و مرغ جان را کار ساز			تا خوشت روح اله آید پیش باز
	مرحبا ای عندلیب باغ عشق			ناله کن خوش خوش ز درد و داغ عشق
	خوش بنال از درد دل داودوار			تا کنندت هر نفس صد جان نثار
	حلق داودی به معنی برگشای			خلق را از لحن خلقت رهنمای
	چند پیوندی زره بر نفس شوم			همچو داود آهن خود کن چو موم
	گر شود این آهنت چون موم نرم			تو شوی در عشق چون داود گرم
	خه خه‌ای طاوس باغ هشت در			سوختی از زخم مار هفت‌سر
	صحبت این مار در خونت فکند			وز بهشت عدن بیرونت فکند
	برگرفتت سد ره و طوبی ز راه			کردت از سد طبیعت دل سیاه
	تا نگردانی هلاک این مار را			کی شوی شایسته این اسرار را
	گر خلاصی باشدت زین مار زشت			آدمت با خاص گیرد در بهشت
	مرحبا ای خوش تذرو دوربین			چشمه‌ی دل غرق بحر نور بین
	ای میان چاه ظلمت مانده			مبتلای حبس محنت مانده
	خویش را زین چاه ظلمانی برآر			سر ز اوج عرش رحمانی برآر
	همچو یوسف بگذر از زندان و چاه			تا شوی در مصر عزت پادشاه
	گر چنین ملکی مسلم آیدت			یوسف صدیق همدم آیدت
	خه خه‌ای قمری دمساز آمده			شاد رفته تنگ دل باز آمده
	تنگ دل زانی که در خون مانده‌ای			در مضیق حبس ذوالنون مانده‌ای
	ای شده سرگشته‌ی ماهی نفس			چند خواهی دید بد خواهی نفس
	سر بکن این ماهی بدخواه را			تا توانی سود فرق ماه را
	گر بود از ماهی نفست خلاص			مونس یونس شوی در بحر خاص
	مرحبا ای فاخته بگشای لحن			تا گهر بر تو فشاند هفت صحن
	چون بود طوق وفا در گردنت			زشت باشد بی‌وفایی کردنت
	از وجودت تا بود موئی بجای			بی‌وفایت خوان از سر تا به پای
	گر درآیی و برون آیی ز خود			سوی معنی راه یابی از خرد
	چون خرد سوی معانیت آورد			خضر آب زندگانیت آورد
	خه خه‌ای باز به پرواز آمده			رفته سرکش سرنگون بازآمده
	سر مکش چون سرنگونی مانده‌ای			تن بنه چون غرق خونی مانده‌ای
	بسته‌ی مردار دنیا آمدی			لاجرم مهجور معنی آمدی
	هم ز دنیا هم ز عقبی درگذر			پس کلاه از سر بگیر و درنگر
	چون بگردد از دو گیتی رای تو			دست ذوالقرنین آید جای تو
	مرحبا ای مرغ زرین، خوش درآی			گرم شو در کار و چون آتش درآی
	هرچه پیشت آید از گرمی بسوز			ز آفرینش چشم جان کل بدوز
	چون بسوزی هرچه پیش آید ترا			نزل حق هر لحظه بیش آید ترا
	چون دلت شد واقف اسرار حق			خویشتن را وقف کن بر کار حق
	چون شوی در کار حق مرغ تمام			تو نمانی حق بماند والسلام
	مجمعی کردند مرغان جهان			آنچ بودند آشکارا و نهان
	جمله گفتند این زمان در دور کار			نیست خالی هیچ شهر از شهریار
	چون بود که اقلیم مارا شاه نیست			بیش ازین بی‌شاه بودن راه نیست
	یک دگر را شاید ار یاری کنیم			پادشاهی را طلب کاری کنیم
	زانک چون کشور بود بی‌پادشاه			نظم و ترتیبی نماند در سپاه
	پس همه با جایگاهی آمدند			سر به سر جویای شاهی آمدند
	هدهد آشفته دل پرانتظار			در میان جمع آمد بی‌قرار
	حله‌ای بود از طریقت در برش			افسری بود از حقیقت بر سرش
	تیز وهمی بود در راه آمده			از بد وز نیک آگاه آمده
	گفت ای مرغان منم بی‌هیچ ریب			هم برید حضرت و هم پیک غیب
	هم ز هر حضرت خبردار آمدم			هم ز فطنت صاحب اسرارآمدم
	آنک بسم الله در منقار یافت			دور نبود گر بسی اسرار یافت
	می‌گذارم در غم خود روزگار			هیچ کس را نیست با من هیچ‌کار
	چون من آزادم ز خلقان ، لاجرم			خلق آزادند از من نیز هم
	چون منم مشغول درد پادشاه			هرگزم دردی نباشد از سپاه
	آب بنمایم ز وهم خویشتن			رازها دانم بسی زین بیش من
	با سلیمان در سخن پیش آمدم			لاجرم از خیل او بیش آمدم
	هرک غایب شد ز ملکش ای عجب			او نپرسید و نکرد او را طلب
	من چو غایب گشتم از وی یک زمان			کرد هر سویی طلب کاری روان
	زانک می‌نشکفت از من یک نفس			هدهدی را تا ابد این قدر بس
	نامه‌ی او بردم و باز آمدم			پیش او در پرده هم راز آمدم
	هرک او مطلوب پیغامبر بود			زیبدش بر فرق اگر افسر بود
	هرک مذکور خدای آمد به خیر			کی رسد در گرد سیرش هیچ طیر
	سالها در بحر و بر می‌گشته‌ام			پای اندر ره به سر می‌گشته‌ام
	وادی و کوه و بیابان رفته‌ام			عالمی در عهد طوفان رفته‌ام
	با سلیمان در سفرها بوده‌ام			عرصه‌ی عالم بسی پیموده‌ام
	پادشاه خویش را دانسته‌ام			چون روم تنها چو نتوانسته‌ام
	لیک با من گر شما هم ره شوید			محرم آن شاه و آن درگه شوید
	وارهید از ننگ خودبینی خویش			تا کی از تشویر بی‌دینی خویش
	هرک در وی باخت جان از خود برست			در ره جانان ز نیک و بد برست
	جان فشانید و قدم در ره نهید			پای کوبان سر بدان درگه نهید
	هست ما را پادشاهی بی خلاف			در پس کوهی که هست آن کوه قاف
	نام او سیمرغ سلطان طیور			او به ما نزدیک و ما زو دور دور
	در حریم عزتست آرام او			نیست حد هر زفانی نام او
	صد هزاران پرده دارد بیشتر			هم ز نور و هم ز ظلمت پیش در
	در دو عالم نیست کس را زهره‌ای			کو تواند یافت از وی بهره‌ای
	دایما او پادشاه مطلق است			در کمال عز خود مستغرق است
	او به سر ناید ز خود آنجا که اوست			کی رسد علم و خرد آنجا که اوست
	نه بدو ره،نه شکیبایی ازو			صد هزاران خلق سودایی ازو
	وصف او چون کار جان پاک نیست			عقل را سرمایه‌ی ادراک نیست
	لاجرم هم عقل و هم جان خیره ماند			در صفاتش با دو چشم تیره ماند
	هیچ دانایی کمال او ندید			هیچ بینایی جمال اوندید
	در کمالش آفرینش ره نیافت			دانش از پی رفت و بینش ره نیافت
	قسم خلقان زان کمال و زان جمال			هست اگر بر هم نهی مشت خیال
	بر خیالی کی توان این ره سپرد			تو به ماهی چون توانی مه سپرد
	صد هزاران سر چو گوی آنجا بود			های‌های و های و هوی آنجا بود
	بس که خشکی بس که دریا بر رهست			تا نپنداری که راهی کوته است
	شیرمردی باید این ره را شگرف			زانک ره دورست و دریا ژرف ژرف
	روی آن دارد که حیران می‌رویم			در رهش گریان و خندان می‌رویم
	گر نشان یابیم از و کاری بود			ورنه بی او زیستن عاری بود
	جان بی‌جانان اگر آید به کار			گر تو مردی جان بی‌جانان مدار
	مرد می‌باید تمام این راه را			جان فشاندن باید این درگاه را
	دست باید شست از جان مردوار			تا توان گفتن که هستی مردکار
	جان چو بی جانان نیرزد هیچ چیز			همچو مردان برفشان جان عزیز
	گر تو جانی برفشانی مردوار			بس که جانان جان کند بر تو نثار