شاهنامه (تصحیح ترنر ماکان)/پاسخ فریدون پیغام سلم و تور را و بازگشتن فرستاده

by فردوسی

پاسخ فریدون پیغام سلم و تور را و بازگشتن فرستاده

	چو بشنید شاه جهان کدخدای			پیام دو فرزند ناپاک رای
	یکایک بمردِ گرانمایه گفت			که خورشید را چون توانی نهفت
	نهانِ دلِ آن دو مرد پلید			ز خورشید روشن‌تر آمد پدید
	شنیدم همه هر چه گفتی سخن			نگه کن که پاسخ چه یابی ز بن
	بگو آن دو بی شرمِ ناپاک را			دو بیداد بدمهرِ ناباک را
	که گفتار خیره نیرزد بچیز			ازین در سخن خود نرانیم نیز
	اگر بر منوچهرتان مهر خاست			تن ایرج نامورتان کجاست
	که کام دد و دام بودش نهفت			سرش را یکی تنگ تابوت جفت
	کنون چون ز ایرج بپرداختند			بخون منوچهر بر ساختند
	نه بینند رویش مگر با سپاه			ز پولاد بر سر نهاده کلاه
	ابا گرز و با کاویانی درفش			زمین گشته از نعل اسپان بنفش
	سپهدار چون قارنِ رزم‌خواه			چو شاپورِ نستوه پشتِ سپاه
	بیکدست بر پیشِ او بر بپای			چو شیرویه شیر اوژنِ ره نمای
	چو شاهِ تلیمان و سروِ یمن			به پیش سپاه اندرون رای زن
	درختی که از کین ایرج برست			بخون برگ و بارش بخواهیم شست
	ازان تا کنون کین او کس نخواست			که پشت زمانه ندیدیم راست
	نه خوب آمدی باد و فرزند خویش			که من جنگ را کردمی دست پیش
	کنون زان درختی که دشمن بکند			برومند شاخی بر آمد بلند
	بیامد کنون چون هژبرِ ژیان			بکینِ پدر تنگ بسته میان
	ابا نامداران ایران بهم			چو سامِ نریمان و کرشاسپ جم
	سپاهی که از کوه تا کوه جای			بگیرند و کوبند گیتی بپای
	و دیگر که گفتند باید که شاه			دل از کین بشوید به‌بخشد گناه
	که بر ما چنین گشت گردان سپهر			خرد خیره شد تیره شد جای مهر
	شنیدم چنین پوزشِ نابکار			چه گفت آن جهانجوی با بردبار
	که هر کس که تخمِ جفا را بکشت			نه خوش روز بیند نه خرّم بهشت
	گر آمرزش آید ز یزدان پاک			شما را ز خون برادر چه باک
	هر آنکس که دارد ز دانش خرد			گناه آن سگالد که پوزش برد
	ز روشن جهاندارتان نیست شرم			سیه دل زبان پر ز گفتار نرم
	مکافاتِ این به بهر دو جهان			بیابید و این هم نماند نهان
	سه دیگر فرستادنِ تخت عاج			بدین ژنده پیلان و پیروزه تاج
	بدین بدره‌های گهرگونه گون			نه جوئیم کین و بشوئیم خون
	سرِ تاجداران فروشم بزر			که نه تاج باد و نه تخت و نه فر
	سر بی بها را ستاند بها			مگر بدتر از بچهٔ اژدها
	که گوید که جانِ گرامی پسر			فروشد بزر پیر گشته پدر
	بدین خواسته نیست ما را نیاز			سخن چند گوئیم چندین دراز
	پدر تا بود زنده با پیر سر			ازین کین نخواهد کشادن کمر
	پیامت شنیدم تو پاسخ شنو			یکایک بگیر و بزودی برو
	فرستاده کان هول گفتار دید			نشست منوچهر سالار دید
	به پژمرد و برخواست لرزان زجای			همانگه بزین اندر آورد پای
	همه بودینها بروشن روان			بدید آن گرانمایه مرد جوان
	که با سلم و با تور گردان سپهر			نه بس دیر چین اندر آرد بچهر
	بیامد بکردار بادِ دمان			سوی پر ز پاسخ دلی بد گمان
	زدیدار چون خاور آمد پدید			بهامون کشیده سراپرده دید
	بیامد بدرگاهِ پرده سرای			بپرده درون بود خاور خدای
	یکی پردهٔ پرنیان ساخته			ستاده زده جای پرداخته
	دو شاه دو کشور نشسته براز			بگفتند کامد فرستاده باز
	بیامد هم انگاه سالار بار			فرستاده را برد زی شهریار
	نشستن گهِ نو بیاراستند			ز شاه نو آئین خبر خواستند
	بجستند هر گونه را آگهی			ز دیهیم و از تخت شاهنشهی
	ز شاه آفریدون و از لشکرش			زگردان جنگی و از کشورش
	و دیگر ز کردار گردان سپهر			که دارد همی بر منوچهر مهر
	بزرگان کدامند و دستور کیست			چه مایه است شانگنج و گنجور کیست
	سپهدارشان چند و سالار که			بجنگ اندرون نامبردار که
	فرستاده گفت آنکه روشن بهار			ندید او به بیند درِ شهریار
	بهاری است خرم دراندر بهشت			همه خاک عنبر همه زرّخشت
	سپهرِ برین کاخ و میدان اوست			بهشت برین روی خندان اوست
	بیالای میدان او راغ نیست			به پهنای ایون او باغ نیست
	چو رفتم بنزدیک ایوان فراز			سرش با ستاره همی گفت راز
	بیک دست پیل و بیکدست شیر			جهانی به بخت اندر آورده زیر
	ابر پشت پیلانش بر تخت رو			ز گوهر همه طوق شیرانِ نو
	تبیره زنان پیش پیلان بپای			بهرسو خروشیدن کرنای
	تو گفتی که میدان بجوشد همی			زمین باسمان برخروشد همی
	خرامان شدم نزدِ آن ارجمند			یکی تخت پیروزه دیدم بلند
	نشسته برو شهریاری چو ماه			ز یاقوتِ رخشان بسر بر کلاه
	چو کافور موی و چو گلبرگ روی			دل آرزم جوی و زبان چرب گوی
	جهان را ازو دل بترس و امید			تو گفتی مگر ژنده شد جمّشید
	منوچهر چون زاده سروِ بلند			بکردار طهمورثِ دیو بند
	نشسته بر شاه بر دست راست			تو گفتی روان و دلِ بادشاست
	ز آهنگران کاوهٔ پر هنر			به پیشش یکی رزم دیده پسر
	کجا نامِ او قارن رزم زن			سپهدار بیدار لشگر شکن
	چو شاهِ یمن سر و دستور شاه			چو پیروز گرشاسپ گنجورِ شاه
	بچپ برش گرشاسپِ کشورکشای			دو فرزندِ پر مایه پیشش بپای
	نریمان جنگی و فرخنده سام			که از پیل و شیران برارند کام
	غلامانِ رومی و چینی هزار			همه پاک با طوق و با گوشوار
	همه بسته دامن یک اندر دگر			بنزدیک کرشاسپ بر پای بر
	جهان پهلوان گر بجنبد ز جای			جهانی برزمش ندارند پای
	که یارد شدن پیشِ او جنگ جوی			که شش صد من افزون بود گرزِ اوی
	اگر بر زمین بر زند گرزِ کین			بترسد زمان و بلرزد زمین
	چه روبه به پیشش چه درّنده شیر			چه مردی به پیشش چه سه صد دلیر
	بکف تیغ شام نریمان بپای			همی خون چگانید از کین بجای
	شمارِ در گنجها ناپدید			کسی در جهان این بزرگی ندید
	همه گردایون دو رویه سپاه			بزرّین عمود و بزرّین کلاه
	سپهدار چون قارنِ کاوکان			به پیشِ سپاه اندرون آواکان
	مبارز چو شیروی درّنده شیر			چو شاپور یل ژنده پیلِ دلیر
	چو او بست بر کوههٔ پیل کوس			هوا گردد از گرد چون آبنوس
	گر آیند زی ما بجنگ آن گروه			شود کوه هامون و هامون چو کوه
	همه دل پر از کین و پر چین بروی			جز از جنگ‌شان نیست هیچ آرزوی
	بر ایشان همه بر شمرد آنچه دید			سخن نیز کز آفریدون شنید
	دو مرد جفا پیشه رادل ز درد			به پیچید و شد روی‌شان لاجورد
	نشستند و جستند هرگونه رای			سخن را نه سر بود پیدا نه پای
	بسلم بزرگ آنگهی تور گفت			که آرام و شادی شد اندر نهفت
	چنان نامور بی هنر چون بود			که آموزگارش فریدون بود
	نبیره چو شد رای زن با نیا			ازان جایگه بر دمد کیمیا
	بباید بسیچید ما را بجنک			شتاب آوریدن بجای درنگ
	نباید که آن بچهٔ نره شیر			شود تیز ندان و گردد دلیر
	سواران ز لشکر برون تاختند			ز چین و ز خاور سپه ساختند
	فتاد اندران بوم و بر گفتگوی			سپاهی بدینسان نهادند روی
	سپاهی که آنرا کرانه نبود			بدآن بد که اختر جوانه نبود
	دو لشکر ز توران چنان چون سزید			بخفتان و خود اندرون ناپدید
	ا با ژنده پیلانِ با خواسته			دو خونین بکینه دل آراسته
	سپه چون بنزدیک ایران کشید			وز ایشان کُه و دشت شد ناپدید
	همانگه خبر بافریدون رسید			گه لشکر ازین روی جیحون کشید
	بفرمود پس تا منوچهر شاه			ز پهلو بهامون گذارد سپاه
	یکی داستان زد جهاندیده کی			که مرد جوان چون بود نیک پی
	بدام آیدش ناسگالیده میش			پلنگ از پس پشت و صیاد پیش
	شکیبای و هوش و رای و خرد			هز بر ژیان را بدام آورد
	و دیگر که بد مردم بدکنش			بفرجام روزی به پیچد تنش
	ببادا فره آنگه شتابیدمی			که تفسیده آهن بتابیدمی
	منوچهر گفت ای سرافراز شاه			که آید بنزدیک تو کینه خواه
	مگر بد سگالد بد و روز گار			بجان و تن خود خورد زینهار
	من اینک میان را برو می‌زره			ببندم که نکشایم از نن گره
	بکین جستن از دشت آوردگاه			بر آرم بخورشید گرد سیاه
	ازان انجمن کس ندارم بمرد			کجا جُست یارند با من نبرد