شاهنامه (تصحیح ترنر ماکان)/محضر خواستن ضحاک از مهتران و پاره کردن کاوه آهنگر آنرا

by فردوسی

محضر خواستن ضحاک از مهتران و پاره کردن کاوهٔ آهنگر آنرا

	چنان بُد که ضحاک خود روز و شب			بنامِ فریدون گشادی دو لب
	بدان برز بالا ز بیم نشیب			شدی از فریدون دلش پر نهیب
	چنان بُد که یکروز بر تخت عاج			نهاده بسر برز پیروزه تاج
	ز هر کشوری موبدانرا بخواست			که در پادشاهی کند پشت راست
	ازان پس چنین گفت با موبدان			که ای پرهنر با گهر بخردان
	مرا در نهانی یکی دشمن است			که بر بخردان این سخن روشن است
	بسال اندکی و بدانش بزرگ			گوی بر نژادی دلیر و سترگ
	اگر چه بسال اندک است این جوان			چنین گفت موبد به پیشِ گوان
	که دشمن اگر چه بود خوار و خرد			مر او را بنادان نباید شمرد
	ندارم همی دشمن خرد خوار			بترسم همی از بدِ روزگار
	همی زین فزون بایدم لشگری			هم از مردم و هم ز دیو و پری
	بباید برین بود هم داستان			که من ناشکیبم بدین داستان
	یکی محضر اکنون بباید نبشت			که جز تخم نیکی سپهبد نکشت
	نگوید سخن جز همه راستی			نخواهد بداد اندرون کاستی
	ز بیم سپهبد همه راستان			بدان کار گشتند همداستان
	دران محضر اژدها ناگزیر			گواهی نوشتند برنا و پیر
	هم آنگه یکایک ز درگاه شاه			برآمد خروشیدن دادخواه
	ستم دیده را پیش او خواندند			بر نامدارانش بنشاندند
	بدو گفت مهتر بروی دژم			که بر گوی تا از که دیدی ستم
	خروشید و زد دست بر سر ز شاه			که شاها منم کاوهٔ دادخواه
	بده داد من آمدستم دوان			همی نالم از تو برنج روان
	اگر داد دادن بود کارِ تو			بیفزاید ای شاه مقدارِ تو
	ز تو بر من آمد ستم بیشتر			زند بر دلم هر زمان نیشتر
	ستم گر نداری تو بر من روا			بفرزند من دست بردن چرا
	به بخشای در من یکی در نگر			که سوزان شود هر زمانم جگر
	شها من چه کردم یکی باز گوی			و گر بی‌گناهم بهانه مجوی
	بحالِ من ای نامور در نگر			میفزای بر خویشتن دردسر
	مرا روزگار این چنین کوز کرد			دلی پرامید و سری پر ز درد
	ستم را میان و کرانه بود			همیدون ستم را بهانه بود
	بهانه چه داری تو بر من بیار			که بر من سگالی بدِ روزگار
	یکی بی زبان مردِ آهن‌گرم			ز شاه آتش آید همی بر سرم
	تو شاهی و گر اژدها پیکری			بباید بدین داستان داوری
	اگر هفت کشور بشاهی تراست			چرا رنج و سختی همه بهر ماست
	شماریت با من بباید گرفت			بدان تا جهان ماند اندر شگفت
	مگر کز شمار تو آید پدید			که نوبت بفرزند من چون رسید
	که مارانت را مغز فرزند من			همی داد باید بهر انجمن
	سپهبد بگفتار او بنگرید			شگفت آمدش کان سخن‌ها شنید
	بدو باز دادند فرزند اوی			بخوبی بجستند پیوند اوی
	بفرمود پس کاوه را پادشا			که باشد بدان محضر اندر گوا
	چو برخواند کاوه همان محضرش			سبک سوی پیرانِ آن کشورش
	خروشید کای پای مردانِ دیو			بریده دل از ترس گیهان خدیو
	همه سوی دوزخ نهادید روی			سپردید دلها بگفتار اوی
	نباشم بدین محضر اندر گوا			نه هرگز براندیشم از پادشا
	خروشید و برجست لرزان ز جای			بدرّید و بسپرد محضر بپای
	گرانمایه فرزند در پیش اوی			ز ایوان برون شد خروشان بکوی
	مهان شاه را خواندند آفرین			که ای نامور شهریار زمین
	ز چرخ فلک برسرت بادِ سرد			نیارد گذشتن بروز نبرد
	چرا پیش تو کاوهٔ خام گوی			بسان همالان کند سرخ روی
	همی محضر ما به پیمان تو			بِدرّد بپیچد ز فرمان تو
	سر و دل پر از کینه کرد و برفت			تو گوئی که عهد فریدون گرفت
	ندیدیم ما کار از این زشت‌تر			بماندیم خیره بدین کار در
	کئی نامور پاسخ آورد زود			که از من شگفتی بباید شنود
	به پیرانِ کشور چنین گفت شاه			که ترسم شود روزِ روشن سیاه
	که چون کاوه آمد ز درگه پدید			دو گوش من آواز او را شنید
	میان من و او ز ایوان درست			یکی آهنی کوه گفتی برست
	همیدون چو او زد بسر هر دو دست			شگفتی مرا در دل آمد شکست
	ندانم چه شاید شدن زین سپس			که راز سپهری ندانست کس
	چو کاوه برون شد ز درگاه شاه			برو انجمن گشت بازارگاه
	همی بر خروشید و فریاد خواند			جهان را سراسر سوی داد خواند
	ازان چرم کاهنگران پشت پای			بپوشند هنگام زخم درای
	همان کاوه آن بر سر نیزه کرد			همانگه ز بازار برخاست گرد
	خروشان همی رفت نیزه بدست			که ای نامدارانِ یزدان پرست
	کسی کو هوای فریدون کند			دل از بند ضحاک بیرون کند
	یکایک بنزد فریدون شویم			بدان سایهٔ فرّ او بغنویم
	بپوئید کاین مهتر آهرمنست			جهان آفرین را بدل دشمنست
	بدان بی‌بها ناسزاوار پوست			پدید آمد آوای دشمن ز دوست
	همی رفت پیش اندرون مرد گرد			سپاهی برو انجمن شد نه خرد
	بدانست خود کافریدون کجاست			سر اندر کشید و همیرفت راست
	بیامد بدرگاهِ سالار نو			بدیدندش از دور برخاست غو
	چو آن پوست بر نیزه بر دید کی			به نیکی یکی اختر افگند پی
	بیاراست آن را بدیبای روم			ز گوهر برو پیکر زرش بوم
	بزد بر سر خویش چون گرد ماه			یکی فال فرّخ پی افگند شاه
	فرو هشت از زرد و سرخ و بنفش			همی خواندش کاویانی درفش
	وزان پس هر آنکس که بگرفت گاه			بشاهی بسر بر نهادی کلاه
	بر آن بی‌بها چرم آهنگران			بر آویختی نو بنو گوهران
	ز دیبای پرمایه و پرنیان			بران گونه گشت اختر کاویان
	که اندر شب تیره خورشید بود			جهان را ازو دل پر امید بود
	بگشت اندرین نیز چندی جهان			همی بودنی داشت اندر نهان
	فریدون چو گیتی بران گونه دید			جهان پیش ضحّاک واژونه دید
	سوی مادر آمد کمر بر میان			بسر بر نهاده کلاه کیان
	که من رفتنی‌ام سوی کارزار			ترا جز نیایش مباد ایچ کار
	ز گیتی جهان آفرین برتر است			بدو زن بهر کارِ دشوار دست
	فرو ریخت آب از مژه مادرش			همی خواند با خون دل داورش
	بیزدان همی گفت زنهارِ من			سپردم ترا ای جهاندارِ من
	بگردان ز جانش نهیبِ بدان			بپرداز گیتی ز نابخردان
	فریدون سبک سازِ رفتن گرفت			سخن را ز هر کس نهفتن گرفت
	برادر دو بودش دو فرخ همال			ازو هر دو آزاده مهتر بسال
	یکی بود زایشان کیانوش نام			دگر نام پرمایهٔ شادکام
	فریدون برایشان زبان برگشاد			که خرّم زنید ای دلیران و شاد
	که گردون نگردد مگر بر بهی			بما باز گردد کلاه مهی
	بیارید داننده آهن‌گران			یکی گرز سازید ما را گران
	چو بگشاد لب هر دو بر ساختند			ببازار آهنگران تاختند
	هرانکس کزان پیشه بد نامجوی			بسوی فریدون نهادند روی
	جهانجوی پرکار بگرفت زود			وزان گرز پیکر بدیشان نمود
	نگاری نگارید بر خاک پیش			همیدون بسان سرِ گاومیش
	بران دست بردند آهنگران			چو شد ساخته کار گرز گران
	به پیش جهانجوی بردند گرز			فروزان بکردار خورشید برز
	پسند آمدش کارِ پولادگر			به بخشیدشان جامه و سیم و زر
	بسی کردشان نیز فرّخ امید			بسی دادشان مهتری را نوید
	که گر اژدها را کنم زیر خاک			بشویم شما را سر از گرد پاک
	جهان را همه سوی داد آورم			چو از نامِ دادار یاد آورم