پرش به محتوا

شاهنامه (تصحیح ترنر ماکان)/دیدن ضحاک فریدون را در خواب

از ویکی‌نبشته

دیدن ضحاک فریدون را در خواب

  چو از روزگارش چهل سال ماند نگر تا بسر برش یزدان چه راند  
  در ایوان شاهی شبی دیرباز بخواب اندرون بود با ارنواز  
  چنان دید کز کاخ شاهنشهان سه جنگی پدید آمدی ناگهان  
  دو مهتر یکی کهتر اندر میان ببالای سرو و بفرِّ کیان  
  کمر بستن و رفتنِ شاهوار بجنگ اندرون گرزهٔ گاوسار  
  دمان پیش ضَحاک رفتی بجنگ زدی بر سرش گرزهٔ گاو رنگ  
  یکایک همان گُرد کهتر بسال کشیدی ز سر تا بپایش دوال  
  بدان زه دو دستش به بستی چو سنگ نهادی بگردن برش پالهنگ  
  همی تاختی تا دماوند کوه کشان و دوان از پس اندر گروه  
  به پیچید ضحاکِ بیدادگر بدرّیدش از بیم گفتی جگر  
  یکی بانگ برزد بخواب اندرون که لرزان شد آن خانهٔ صد ستون  
  بجستند خورشید رویان ز جای ازان غلغلِ نامور کدخدای  
  چنین گفت ضحاک را ارنواز که شاها چه بودت بگوئی براز  
  تو خفته بآرام در خانِ خویش بدینسان چه ترسیدی از جان خویش  
  همان هفت کشور بفرمانِ تست دد و دیو و مردم نگهبان تست  
  جهانی سراسر بشاهی تراست سر ماه تا پشت ماهی تراست  
  بخورشید رویان سپهدار گفت که چونین شکفتی بشاید نهفت  
  گر ایدونکه این داستان بشنوید شودتان دل از جانِ من ناامید  
  بشاهِ گرانمایه گفت ارنواز که بر ما بباید کشادنت راز  
  توانیم کردن مگر چارهٔ که بی چارهٔ نیست پتیارهٔ  
  سپهبد کشاد آن نهان از نهفت همه خواب یکیک بدایشان بگفت  
  چنین گفت با نامور خوب روی که مگذار این را رهِ چاره جوی  
  نگین زمانه سر تختِ تست جهان روشن از نامور بختِ تست  
  تو داری جهان زیر انگشتری دد و مردم و مرغ و دیو و پری  
  ز هر کشوری گرد کن بخردان از اخترشناسان و از موبدان  
  سخن سر به سر موبدان را بگوی پژوهش کن و راستی بازجوی  
  نگه کن که هوشِ تو بر دست کیست ز مردم نژاد ار ز دیو و پریست  
  چو دانسته شد چاره ساز آنزمان بخیره مترس از بدِ بدگمان  
  شهِ بدمنش را خوش آمد سخن که آن سرو بن پاسخ افگنده بن  
  جهان از شب تیره چون پرّ زاغ هم آنگه سر از کوه بر زد چراغ  
  تو گفتی که بر گنبدِ لاجورد بگسترد خورشید یاقوتِ زرد  
  سپهبد هر آنجا که بُد موبدی سخندان و بیداردل بخردی  
  ز کشور بنزدیک خویش آورید بگفت آن جگر خسته خوابی که دید  
  بخواند و بیک جای شان گرد کرد وزیشان همهی جست درمان درد  
  بگفتا مرا زود آگه کنید زوان را سوی روشنی ره کنید  
  نهانی سخن کردشان خواستار ز نیک و بدِ گردشِ روزگار  
  که بر من زمانه کی آید بسر کرا باشد این تاج و تخت و کمر  
  همه راز بر ما بباید کشاد وگر سر بخواری بباید نهاد  
  لب موبدان خشک و رخسار تر زبان پر ز گفتار با یکدگر  
  که گر بودنی بازگوئیم راست بجانست پیکار و جان بی بهاست  
  وگر نشنود بودنی‌ها درست بباید هم اکنون ز جان دست شست  
  سه روز اندرین کار شد روزگار سخن کس نیارست کرد آشکار  
  بروزِ چهارم بر آشفت شاه بران موبدانِ نماینده راه  
  که گر زنده تان دار باید بسود وگر بودنیها بباید نمود  
  همه موبدان سرفگنده نگون بدو نیمه دل دیدگان پر ز خون  
  ازان نامدارانِ بسیارِ هوش یکی بود بینادل و راست کوش  
  خردمند و بیدار و زیرک بنام کزان موبدان او زدی پیش گام  
  دلش تنگ‌تر گشت و بی‌باک شد گشاده زبان پیشِ ضحاک شد  
  بدو گفت پردخته کن سر ز باد که جز مرگ را کس ز مادر نزاد  
  جهاندار پیش از تو بسیار بود که تخت مهی را سزاوار بود  
  فراوان غم و شادمانی شمرد چو روزِ درازش سر آمد بمرد  
  اگر بارهٔ آهنینی بپای سپهرت بساید نمانی بجای  
  کسی را بود زین سپس تخت تو بخاک اندر آرید سر بخت تو  
  کجا نامِ او آفریدون بود زمین را سپهر همایون بود  
  هنوز آن سپهبد ز مادر نزاد نیامد گهِ ترسش و سردباد  
  چو اُو زاید از مادرِ پرهنر بسان درختی بود بارور  
  بمردی رسد برکشد سربماه کمر جوید و تاج و تخت و کلاه  
  ببالا شود چون یکی سرو برز بگردن بر آرد ز پولاد گرز  
  زند بر سرت گرزهٔ گاو روی به بندت در آرد از ایوان بکوی  
  بدو گفت ضحاک ناپاک دین چرا بنددم با منش چیست کین  
  دلاور بدو گفت اگر بخردی کسی بی بهانه نسازد بدی  
  برآید بدست تو هوش پدرش از آن درد گردد پر از کینه سرش  
  یکی گاوِ برمایه خواهد بدن جهانجوی را دایه خواهد بدن  
  تبه گردد آن هم بدست تو بر برین کین کشد گرزهٔ گاوسر  
  چو ضحاک بشنید و بکشاد گوش ز تخت اندر افتاد و زو رفت هوش  
  گرانمایه از پیش تخت بلند بتابید رویش ز بیم گزند  
  چو آمد دل نامور باز جای به تخت کئی اندر آورد پای  
  نشانِ فریدون بگرد جهان همی بازجست آشکار و نهان  
  نه آرام بودش نه خواب و نه خورد شده روز روشن برو لاجورد