گذشت و من دیگر به تلخ زبانی های آن ملا تاب نیاورده از درس گرفتن از او سر باز زدم، حاجی میر محسن آقا رنجیده رفتارش را با من دیگر گردانید آن ملا نیز فرصت یافته به دشمنیهای بسیاری برخاست.
اینها در آن کمسالی گرفتاری برایم بود. لیکن پروایی[۱] ننموده همچنان به درس می پرداختم و با دوستان سه گانه کوشش را دنبال می کردم. بدینسان دو سال کما بیش در مدرسه طالبیه بسر بردم و کتاب های صمدیه و سیوطی و شرح جامی و مغنی اللبیب و مطول و معالم و شرح لمعه را درس خواندم. از این کتاب ها تنها صمدیه و سیوطی را با درس تا به پایان رسانیدم. از آن دیگرها از هریکی اندکی با درس خوانده بازمانده را خود فهمیدم.
۱۰) چهار ماه خانه‌نشینی و بیکاری
در سال ۱۲۸۷ (۱۳۲۶ قمری) که محمد علی میرزا در تهران مجلس را به توپ بست و در تبریز حاجی میرزا حسن مجتهد با دیگران بکار برخاستند و در دوچی در انجمن اسلامیه گرد آمده آماده جنگ شدند و از این سوی مجاهدان و آزادیخواهان به ایستادگی برخاسته بسیج[۲] افراز کردند، این پیشامد باهماد چهارتنی ما را نیز بهم زد.
تا چند روزی که هنوز خونریزی آغاز نیافته و در میانه آمد و رفت می بود، من با حداد به انجمن و دیگر جاها می رفتیم و به تماشا می ایستادیم. روزی هم بدیدن اسلامیه رفتیم که داستانش را در تاریخ مشروطه یاد کرده ام. ملایان در اطاق بزرگی نشسته پیاپی مشروطه را می نکوهیدند. یکی از ایشان آیه می خواند. دیگری حدیث یاد می کرد. سومی خوابی که دیده بود باز می گفت. چهارمی سوگند یاد می کرد که مشروطه خواهان بابیند[۳] و آرزویی جز آشکار گردانیدن کیش خود نمی دارند. سپس از قرآن «استخاره ، گرفتند و این آیه در آمد: «اُذن للذین یُقاتلون بأنهم ظلموا و ان الله عَلی نُصرهم لقدیر»[۴] از این آیه بسیار خوشنود گردیدند و بخود مژده پیروزی می دادند.
چون از اسلامیه باز می گشتیم در میان راه لوتیان دوچی و دیگر تفنگچیان را در سر راهها و در سنگرها آماده جنگ یافتیم و همان روز رشته گسیخته گردیده خونریزی آغاز یافت که تا چهار ماه کما بیش برپا می بود، و با شکست ملایان و دوچیان پایان پذیرفت و اسلامیه از میان برخاست.
- ↑ پروا= توجه، اعتنا (ویراینده)
- ↑ بسیج= تدارک (ویراینده)
- ↑ در زمینه بابیگری و بهاییگری کتاب «بهاییگری» نوشته شادروان کسروی دیده شود. (ویراینده)
- ↑ پاره (سوره ) الحج شماره ۲۲ قرآن نشانه (آیه) ۳۹. پارسی سخن: «دستور جهاد داده شد آناترا که کفار با ایشان جنگ میکنند بشوند آنکه ایشان ستمدیده گردیدند و هر آینه خدا بر یاری دادن آنان تواناست (ویراینده)
