دیباچهٔ مؤلف
درین کتاب کوشیده‌ام که بقدر امکان از نظام اجتماع و نظم و ترتیب عمومی ایران و آیین و آداب ایرانیان در زمان ساسانیان شرح کاملی بدهم. عهد ساسانی عصری از تاریخ است که دربارهٔ آن بالنّسبه کم تتبّع شده است و حال آنکه نفع بسیاری از آن حاصل میشود زیرا که در حکم واسطهٔ میان حضارت تقدیم مشرق زمین و تمدن اسلامی است.
آقای پرفسر نُلدکه[۱] در تذییل بر ترجمهٔ آلمانی تاریخ ساسانیان طبری که نموده درضمن هجده صحیفه شرحی مختصر و مفید از اوضاع سیاسی و اجتماعی دورهٔ مذکور داده است. من در این کتاب هم آن را کاملاً بکار ېرده‌ام و هم از فقرات متفرقه‌ای که در ضمن شرح گرانبهای آقای پرفسور نُلدکه بر ترجمهٔ مذکور وارد شده است استفاده کرده‌ام. لکن مخفی نماند که مومی‌الیه درصدد آن نبوده است که حق استقصای این مسأله را کاملاً ادا نماید بعلاوه درین بیست و هشت سالی که از موقع انتشار کتاب او گذشته بسا مطالب جدید بر ما مکشوف شده که گمان میکنم امروز بتوانیم از روی ظنّ غالب ببیان رؤوس مسائل تکامل سیاسی که از انتهای عصر اشکانی تا انقراض دولت ساسانی حاصل شده است بپردازیم. راستست که بسیاری از جزئیات نظام داخلی مجهول میماند و من نیز بخود آن گمان ندارم که حلّ حقیقی کلیّهٔ مسائل را یافته باشم اما امیدوارم زحمت این جانب لااقلّ آن اندازه بیرزد که بمنزلهٔ پایه و مبنای تتبّعات آنیه گردد و انتقاداتی که میشود مساعدت نماید تا ما را نسبت بقسمتی از تاریخ تمدّن که بدان بسیار کم معرفت داریم واقفتر سازد.
گمان میکنم برای تدوین کتاب خود و نضج مطالب آن قسمت اعظم مآخذ
- ↑ Noldeke
