برگه:TarikheMoaserV1.pdf/۳۵۶

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۳۱۲

آقا محمدخان تا پایان جنگ اول ایران با روسیه در گرجستان که مهم ترین مرکز حوادث قققاز و شمال غربی ایران بوده است روی داده اثری نیست. ناچار باید بمنابع گرجی رجوع کردکه دربارهٔ حوادث این روزگار دقیق ترست. بهترین کتایی که درین زمینه در دستست کتابیست که م. بروسه مورخ معروف روسی بزبان فرانسه نوشته و در سه مجلد بزرگ در سن پترزبورگ در ۱۸۵۱ و ۱۸۵۶ و ۱۸۵۷ چاپ کرده است [۱] .

در مجلد دوم این کتاب پس از آنکه ترجمهٔ متون گرجی را چاپ کرده از روی اسنادی که از گرجستان اشخاص مختلف برای او فرستاده‌اند دنبالهٔ وقایعی را که پس از تالیف متون اصلی روی داده است از صحیفهٔ ۲۲۸ تا ۳۳۴ نوشته است و از صحیفهٔ ۲۶۰ ببعد مربوط بدورهٔ قاجارهاست و ترجمهٔ حوادثی که با تاریخ ایران پیوستگی دارد بدین‌گونه است:

در ۱۷۹۵ میلادی (۱۲۰۹ ق.) آقا محمدخان در ماه مه (ماه شوال) شهر شوشی را محاصره کرد زیرا که ابراهیم‌خان پسر فناخان حکمران آن شهر برو برخاسته بود. چهارماه این شهر در محاصره بود و چون بسیار محکم بود نتوانست آنرا بگیرد. در همان زمان قزاقان از ترس حملهٔ او گریختند و بسرزمین کرتیل آمدند. در همان زمان یولون [۲] و آلکساندره پسران پادشاه گرجستان چون بگنجه لشکر کشیده و در آنجا تاخت و تاز کرده بودند آقا محمد خان بسیار در خشم شد زیرا که جوادخان پسر شاهوردی خان چون بکنار رود ارس بپیشواز وی رفت و وی باو احترام بسیار کرد و حتی او را عم خود خواند جوادخان بوی شکوه برد و او را برانگیخت بکرتیل حمله ببرد. بدین‌گونه سبب حملهٔ آقا محمد خان نه تنها نافرمانی اراکلی پادشاه گرجستان بوده بلکه این حملهٔ بشهر گنجه بوده است.

درین زمان سولومون [۳] پسر ارچیل [۴] پادشاه ایمرت در تفلیس نزد پدربزرگش بود. آقا محمد خان وارد گرجستان شد و در کنار رود آق‌ستافا [۵] در سرزمین قزاقان لشکرگاه ساخت. بنهٔ خود را در آنجا گذاشت و با سی‌وپنچ‌هزارتن لشکریان سبک‌اسلحه بتفلیس حمله برد. اراکلی از دولت روسیه یاری خواسته بود اما لشکریان روسی بموقع بیاری او نرسیدند و تنها پادشاه ایمرت سپاهیانی بیاری او فرستاد. اراکلی در آن زمان در سوقان لوخ در ساحل راست رود کور بود و سولومون نیز همراه وی بود. وی رییس پیشخدمتان خود گرجاسپ نا تالیشویلی را با دوازده سوار برگزیده بپیش‌آهنگی فرستاد


  1. M. Brosset-Histoire de la Géorgie, 3 vol. Saint-Pétersbourg 1851, 1856, 1857
  2. Joulon
  3. Sololmon
  4. Artchil
  5. Aghstapha