برگه:TarikheMoaserV1.pdf/۳۴

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۲۴

را از دست دادند.

در همان آغاز که شاه اسمعیل طوایف ترک زبان را در آذربایجان بپشتیبانی سلطنت خاندان خود جلب کرد چندی نگذشت که چادرنشینان مسلح در آذربایجان نا امنی و پریشانی فراهم کردند و مخصوصاً در بیشتر از تاخت و تاز های ترکان عثمانی به خاک ایران بواسطهٔ رابطهٔ همزبانی و هم نژادی که با ایشان داشتند همدست می‌شدند و راه را بر ترکان عثمانی می‌گشودند. در ۹۱۴ که شاه اسمعیل دست آخرین بازماندهٔ سلسله آق‌قویونلو را کوتاه کرد درصدد برآمد که ترکان چادرنشین آذربایجان را هم دفع کند اما گرفتاریهای دیگر باو مجال نداد.

پیداست که قاجارها درین حوادث و تاخت و تازها دست داشته اند و بهمین‌جهة یگانگی و هم نژادی خود را با قراقویونلوها و آق تویونلوها همیشه تکرار کرده و حتی آن را مایهٔ افتخار دانسته و سلطنت خود را دنبالهٔ طبیعی و ارثی سلطت آنها شمرده‌اند و این هم دلیل دیگرست که درین موقع یعنی در اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم هنوز درین نواحی می زیسته و از ترکان غربی بوده‌اند.

جانشینان شاه اسمعیل یعنی شاه طهماسب و شاه اسمعیل دوم و شاه محمد خدابنده هم با همهٔ کوششی که در دفع این طوایف چادرنشین ترک زبان کردند بواسطهٔ گرفتاری در حوادث دیگر از عهده کار برنیامدند و سرانجام شاه عباس این کار دشوار را پیش برد.

در آن زمان که اروپاییان هنوزاستیلای کامل بر سواحل دریای روم و دریای سیاه و دریای سرخ پیدا نکرده بودند راه دریاهای جنوب بسیار دراز و پرخطر بود و بهترین راه تجارت شرق به غرب آسیای صغیر و از آنجا شمال ایران بود. بهمین جهة صفویه از روزهای نخستین که بپادشاهی پرداختند ازین اوضاع بهره مند شدند و نه تنها مال فراوان و سرشار بدست آوردند بلکه نیروی سلطت خود را در تقویت تجارت آن زمان قرار دادند. سلاوهای روسیه روز بروز در جنوب سرزمین خود بیشتر پیشرفت می کردند و ترکان قفقاز را بسوی جنوب می‌راندند. آذربایجان که در سر راه تجارت شرق و غرب بود میدان تاخت و تاز این طوایف چادرنشین ترک شده بود. بهمین جهة شاه اسمعیل از همان آغاز که بدین مانع برخورد درصدد شد ترکان را از این راه تجارت شرق به غرب بردارد، اما از ۹۱۴که خاندان آق قویونلو را برانداخت تا ۹۳۰ درین شانزده سال مجال نکرد این کار را پیش ببرد و پس از او شاه طهماسب همواره گرفتار جنگ با ازبکان در مشرق ایران بود و او هم فرصت این کار را نیافت و سلطنت کوتاه شاه اسمعیل دوم و شاه محمد خدابنده هم برای این کار کافی نبود. اینست که تنها شاه عباس توانست در ۹۹۵ یا ۹۹۶ برخی از طوایف ترک زبان چادرنشین آذربایجان را از آنجا براند و بدین‌گونه