برگه:TarikheMoaserV1.pdf/۲۵۵

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۲۱۹

با من بهتر رفتار میکنند، بلکه بالعکس، چون حکمران اصفهان مزد کارگران مرا نداده بود تقریباً چهارهزار فرانک برای من تمام شد برای اینکه این شهرت را داشته باشم و زرادخانه زیبایی برای شاه ایران تأسیس کرده باشم».

پیداست که در چنین موردی فابویه آرزوی دیگری جز بازگشت بفرانسه ندارد. همکاران وی نیز دیگر نمی‌بایست در ایران بمانند زیرا فتحعلی شاه تصمیم گرفته بود سفیر کبیر انگلیس را با تجمل بسیار بپذیرد و ژنرال گاردان هم فوراً عزیمت خود را خبر داده و برای کسب اجازه عزیمت بخدمت فتحعلی شاه رفته بود، در ۱۳ فوریه (۲۵ محرم ۱۲۲۴) فتحعلی شاه هم با او مؤدبانه سخن گفت اما از رفتن او مانع نشد. همان روز گاردان فابویه را مأمور کرد که بقزوین و کرمانشاه برود و سپس از راه همدان یا مراغه در تبریز باو برسد. بهانهٔ این سفر این بود که هدایا و پیغامهایی برای چندتن از شاهزادگان ببرد ولی مقصود اصلی این بود که اطلاعات خود را از آن سوی هم دربارهٔ ایران کامل بکند و گزارشی دربارهٔ راهها و ساختمان های قدیم و مخصوصا بناهای تاریخی بیستون و کرمانشاه بدهد.

فابویه این آخرین مأموریت را هم با کمال دقت انجام داد. در ۱۴ آوریل ۱۸۰۹ (۲۸ صفر ۱۲۲۴) در تبریز بوده و از آنجا نامه‌ای بمادرش نوشته و خبر داده است که عنقریب بتفلیس خواهد رفت و از راه روسیه بفرانسه بازمیگردد.

شرح آخرین ملاقاتی را که ژنرال گاردان با فتحعلی شاه در ۱۲ فوریه ۱۸۰۹ (۲۴ محرم ۱۲۲۴) کرده است ژوانن منشی سفارت در تاریخ ۱۷ فوریه (۲۹ محرم) در طهران چنین نوشته است:

«جناب ژنرال گاردان چون حقا از باری که در ۱۱ فوریه باو داده بودند ناراضی بود بصدراعظم گفت که آنرا مجلس وداع تصور نمیکند. پس مراسم دیگری برای فردای آن روز برقرار شد و با کمال دقت آنرا رعایت کردند.

عالی حضرت در اطاقی که جزو باغ معروف بگلستانست نشسته بود. جناب سفیر را با امضاکننده و آقایان ترویلیه[۱] و فابویه و ترزل و ربوله[۲] و ریمون[۳] وارد تالار کردند که در آنجا صندلی هایی روبروی شاه گذاشته بودند. عالی حضرت خطاب بژنرال بشدت تأثر خود را ازینکه از دربار وی میرود اظهار کرد و می‌گفت همواره در وجود وی و همه فرانسویان درستکاری و جان فشانی که در خور بالاترین تحسین هاست دیده است. امیدوارست بزودی برگردند و خبرهای خوشی که مدتهاست انتظار دارد پیش از ورود او برسد. ژنرال بنام خود و فرانسویان از احساساتی که عالی حضرت در چنین موردی


  1. Truilhier
  2. Beboulh
  3. Raymond