برگه:TarikheMoaserV1.pdf/۲۵۰

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۲۱۶

اصفهان احضار کند. در ماه ژون ۱۸۰۸ (ربیع‌الثانی ۱۲۲۳) توپهایی که وی میریخت و آنهمه کوشیده بودند نگذارند بپایان برسد از کارخانه بیرون آمده بود. درین موقع چند اراده توپ را سوراخ کرده و تراشیده و پایه ها و صندوقهای آنرا ساخته بودند و آمادهٔ حرکت بود و فابویه امیدوار بود در پایان سال پنجاه توپی را که بعهده گرفته بود بسازد و از کارخانه بیرون بیاورد. تنها برای این‌کار لازم بود که پول و وسایل منظما باو برسد و عبدالله‌خان همچنان ازینکار کوتاهی داشت و فابویه هرچه درخواست می‌کرد چوب و زغال و مس و لوازم دیگری را که بدان حاجت بود باو بدهند نتیجه نمیگرفت. چیزی نگذشت که مزد کارگران را هم نپرداختند و کارگران از کار دست کشیدند.

درینموقع حاج محمد حسین خان امین الدوله پدر عبدالله‌خان که حکمرانی اصفهان اسماً با او بود باصفهان آمده بود. فابویه امیدوار بود که وی مانند پسر رفتار نخواهد کرد. بهمین جهة بدیدن او رفت. او هم فابویه را با کمال خوشرویی پذیرفت و بشام دعوت کرد و وعده داد هرچه لازم دارد باو برساند و گفت از پسرش باید بگذرد زیرا که عبدالله بچه است و از کارها سر درنمی‌آورد. اما این سخنان نیز برای خام کردن او بود و باز سه هفته گذشت و ازین وعده ها اثری پدید نیامد و تنها چیزی که برای او فرستاده بودند نوزده خربوزه بود که حکمران برای او تحفه فرستاده بود. حاجی محمدحسین خان تنها برای این آمده بود که پولی از مردم اصفهان دربیاورد وکاری بکار فابویه و توپریزی نداشت. اندک اندک کار وی چنان خراب شد که تنها دو کارگر در کارخانه ماند که مزد آنها را فابویه از خود میداد ولی با اینهمه و تنها بدستیاری ایشان مشغول بود شش اراده توپ دیگر بریزد. درینموقع درهای کارخانه را بروی مردم باز کرده بود که مردم بیایند و ببینند چگونه خود آستین بالا زده و کار میکند.

این خبر که بحاج محمد حسین خان رسید پیغام فرستادکه با فابویه مانند فرزند خود رفتار خواهد کرد و عنقریب هر چه لازم دارد برای او خواهد فرستاد. فابویه هم فرستادهٔ اورا از در بیرون کرد.

سرانجام روز ۲۴ ژویه ۱۸۰۸ (۳۰ جمادی‌الاولی ۱۲۲۳) حاج محمد حسین‌خان خود بتماشای کارخانه آمد و فابویه با لحن جدی و حتی خشن با او سخن گفت و اظهار کرد که مصممست پانزده روز دیگر بطهران برگردد و ماجری را با فتحعلی شاه درمیان بگذارد و بفرانسه بازگردد. وزیر مالیهٔ فتحعلی شاه ظاهراً ازین سخنان حساب برد و بزودی اندک اثری از مواعید او ظاهر شد و از آن پس وسایل کار را منظماً باو میرساندند و کارگران بکار خود بازگشتند و فابویه بدین‌گونه دنبالهٔ کار خود را گرفت.

سرانجام در روز پانزدهم ماه اوت ۱۸۰۸ (جمادی‌الآخر ۱۲۲۳) بمناسبت جشن