برگه:TarikheMoaserV1.pdf/۲۲۰

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۱۸۸

اساس کار را ازین نکته قیاس گیریم که آب و خاک و باد که سه رکن از ارکان چهارگانهٔ جهانند با یک دیگر اتفاق دوگانه و سه‌گانه توانند و در کنار رکنی دیگر که آتشست اگر باجتماع نشینند زیانی نبینند چون در مزاج انسان که حاصل از امتزاج هر چهارست و منتج فواید و زواید آثار ولی آب اگر بی‌همراهی اصحاب با آتش پیوندد یا خاک نقش این هوا بندد یکان و دوگان راه این سودا پویند بجز نقص و زیان سودی نجویند، اگر صلحست از مصلحت کار هم نگذریم و اگر جنگ آریم طریق ستیزه نیز بموافقت هم بسپریم. امید که تا رهبان فلک هر صباح در مسدس جهات مفتح بابست ابواب فتح و فیروزی از شش جهة بر چهرهٔ اولیای دولتین علیتین باز و دشمنان را بر پیشگاه این دو حضرت آسمان طراز روی تضرع و نیاز باد».

پیداست که این نامه را میرزا محمد شفیع بوسیلهٔ عسکرخان سفیر دوم فتحعلی‌شاه در دربار ناپلئون برای وزیر اعظم فرانسه فرستاده است. این نامه در زمانی نوشته شده است که دربار روسیه مایل بوده است با ایران صلح کند تا از سوی ایران دیگر گرفتاری نداشته باشد و در اروپا دستش باز شود. منتهی ایرانیان شرایط صلح روسیه را که نگاه داشتن نواحی تصرف شده بود نمی‌پذیرفتند و امیدوار بودند با عهدی که با ناپلئون دارند وی روسها را مجبور کند که مطابق میل ایران صلح کنند.

در منشات نشاط[۱] باز نامه دیگری هست که پیداست از جانب شاه یا صدراعظم بیکی از وزیران فرانسه نوشته و در آن نسخه تنها آغاز نامه را ضبط کرده و بقیهٔ آنرا حذف کرده‌اند و بدین‌گونه است:

«عنوان مراسلهٔ یکی از وزرای فرنگست: لمعات ثنایی که شعشعهٔ انوارش ضیابخشی انجمن مراودت و موالفت را شایسته آید و نفحات دعایی که اهتزاز آثارش از صفحات خاطرها یکباره غبار خلاف‌دوستی زداید نثار منزل سرور یعنی محفل حضور نورافزای دیدهٔ بصیرت و اختبار، لخلخه‌سای دماغ سلطنت و اختیار قطب و مدار سپهر حزم و عزم باد …»

بجزین دو نامه که در منشات نشاط هست نسخهٔ اصل چهار نامهٔ دیگر از میرزا شفیع خطاب بوزیران فرانسه در بایگانی دولت فرانسه در پاریس هست از آن جمله این نامه است که میرزا محمد شفیع بدوک آرمان امانول دوریشلیو[۲] از ورای ناپلئون که بعدها وزیر لویی هجدهم شده نوشته است:

«وزارت و جلالت مآب فخامت و مناعت اکتساب مجدت و نبالت انتساب و موافقت


  1. ص ۱۵۲
  2. Duc Armand - Emmanuel de Richelieu