است. وزیر مرا فوراً خواست و دو نامهٔ آقای مارشال گوداویچ را بمن نشانداد یکی بشاهزاده عباس میرزا و دیگری بوزیرش میرزا بزرگ. افتخار دارم ترجمهٔ این دو سند را که بروسی و فارسی نوشته‌اند ضمیمه کنم. میرزا شفیع توجه مرا باین جلب کرد: «که آقای کنت گوداویچ در آن آشکارا خبر داده است که امپراطور الکساندر نخواسته است توسط فرانسه را بپذیرد؛ وی اجازه داشته است آخرین بار ایرانرا دعوت کند بر اساس‌هایی که سابقاً روسیه پیشنهاد کرده است مستقیماً با وی گفتگو کنند و اگر عالی‌حضرت یا شاهزادهٔ عباس میرزا تصمیم نگیرند که فوراً نمایندگانی برای امضای عهدنامه بفرستند باو فرمان داده‌اند بخاک ایران حمله ببرد. وزیر مضایقه نداشته است دربارهٔ لحن نامناسب نامه‌ای که خطاب بشاهزادهٔ تبریز است و اظهارات اشتباه‌آمیزی که دربارهٔ وضع کنونی نیروهای امپراطوری ایران در آن هست تاکید کند؛ مرا باین توجه داد که اساس پیشنهاد آقای مارشال این است که سرحد امپراطوری روس را تا سواحل آرپاچای و کورو ارس پیش بیاورند و این ایرانرا مجبور خواهد کرد که ناحیهٔ ایروان و اچمیاتزین یا اوچ‌کلیسیا را واگذار کند. وزیر می‌گفت بدین‌گونه روسیه بتمامی قلمرو کنونی ما هم آسیب میزند و این تمامی را اعلیحضرت امپراطور و شاه در مادهٔ ۲ عهد نامهٔ با فتحعلی شاه تضمین کرده است. عالی حضرت حق دارد متوقع باشد که بنا بر همین ماده و موارد ۳ و ۴ همان عهد نامه شما بآقای مارشال گوداویچ مطالبی بگویید که او را وادارد تصمیمات خود را در بارهٔ ایران تغییر دهد و کاری بکنید که مناسب سفیر پادشاهی باشد که وفاداری وی در رعایت تعهداتش بحق تا اندازه‌ای معروفست. عالی‌حضرت زودتر موادی را که در عهد نامهٔ اتحاد بعهدهٔ او بوده اجرا کرده و راه کشور خود را بر انگلیسها بسته و نخواسته است هیچ یک از افراد هیئت سفارتی راکه ژنرال ملکم رییس آن بوده است بپذیرد. شک ندارد شما که نمایندهٔ فرانسه در دربار او هستید با عجله این موقع را غنیمت میشمارید و صدق اظهارات دوستی و اتحاد را که آن همه بنام مخدوم عالی مقام خود مکرر کرده‌اید نشان میدهید. وانگهی ما بشما فشار نمیآوریم تصمیمی بگیرید مگر وقتی که چا پار روس که وارد تبریز شده بطهران بیاید و نامهایی را که از جانب آقای مارشال گوداویچ برای شما آورده است تسلیم کند.»
من بوزیر جواب دادم که ایرادات او درستست؛ راستی هم لازمست که پیش از اتخاذ هر تصمیمی از اطلاعاتی که ممکن است آقای مارشال گوداویچ بمن بدهد آگاه شده باشم، ولی میتواند مطمئن باشد که همهٔ دقتها را خواهم کرد تا مانع شوم کنت گوداویچ قطع رابطه کند و این فوق‌العاده برای دربار من ناگوار خواهد بود زیراکه جناب شما در نامهٔ آخر مورخ ۲۴ ماه مه که از بایون[۱] نوشته بودید دوباره تاکید کرده‌اید که تا میتوانم
- ↑ Bayonne
