تیمور گورکن با وجود آنکه حتماً از ترکان ازبک بوده و زبان و نژادش هر دو پیوستگی کامل با زبان و نژاد ازبکان امروز داشته به همین دلایل برای کسب شرف خودرا بچنگیز و مغولان بسته است. شکی نیست که در میان طوایف ترک ازبکان و ترکمانان برزخی و حد فاصلی در میان ترک و مغول و شاید مخلوطی از هر دو نژاد باشند اما طوایف دیگر ترک را مطلقاً مغول نمی توان دانست.
در ایران هم چه بدلخواه خود قاجارها و چه بسنتی که پیش از آن در میان تاریخ نویسان رایج بوده است قاجارها را از بازماندگان مغول دانستهاند و همه مورخانی که در دوره قاجاریه از نژاد و نسب آنها بحث کردهاند بهمین جا رسیدهاند.
آمدن طوایف ترک بایران
پیش ازین گفتیم که ترک و مغول دو نژاد جداگانهاند و آخرین عقیدهٔ بعض دانشمندان اینست که ترکان از نژاد آریایی یا هند و اروپاییاند، منتهی برخی طوایف هستند که چون در میان مغولها و ترکها زیستهاند مخلوطی ازین دو نژادند و از طوایفی که اکنون در جهان هستند چند طایفه این خاصیت را دارند یعنی برزخ دو نژادند.
در قرن چهارم هجری یکی از قبایل بزرگ ترک که در سواحل جیحون می زیسته اندک اندک بجنوب مایل شده و نخست خوارزم و سپس ناحیهٔ گرگان را هم گرفته و کمکم بومیان و سکنهٔ قدیم آنجا را رانده است. این قبیله بزرگ بدو شعبهٔ کوچکتر «غز» و «تغزغز» تقسیم میشده است. گروهی که بایران آمده اند ترکمان نام داشتهاند و در میانشان طایفهای از بازماندگان سلجوق نام بوده که باسم سلجوقیان در ایران و ناحیهٔ و سیعی از کشور های اسلامی پادشاهی کردهاند.
ترکمانان از همان زمانی که بدین نواحی فرود آمدهاند در آنجا ماندهاند و اینک قسمتی از آنها جهموری ترکمنستان شوروی و قسمت دیگر ترکمانان سرزمین گرگان را فراهم میکنند.
از زمانیکه ترکان در مشرق و مغرب دریای خزر پدیدار شدهاند قبایلی ترک را بدو شعبهٔ اصلی «ترکان شرقی» و «ترکان غربی» تقسیم کردهاند و زبانهای ترکی امروز را هم بترکی شرقی و ترکی غربی قسمت میکنند.
یکی از طوایف ترکان شرقی که در دورهٔ پیش از مغول چندان نامی نداشته در نیمهٔ دوم قرن هشتم هجری اندک اندک بزرگتر شده و چون تیمور گورکن ازیشان بوده است در زمان وی و جانشینانش باز نیرومندتر شده و این همان طایفه ایست که از قرن نهم ببعد همیشه همسایهٔ شمال شرقی ما بوده است و مخصوصاً در دورهٔ صفویه در تاریخ ایران نامش بسیار برده میشود و از آن زمان بنام «ازبک» یا «اوزبک» معروف شده و زبانش یکی از شعب