شعبهای که هم مغول را دربربگیرد و هم ترک را. امروز بیشتر از دانشمندان بدین نکته مایلند که ترک را از مغول تفکیک و تجزیه کنند و حتی برخی ترکان را شعبهای و آنهم یکی از شعب اصلی نژاد آریایی یا هند و اروپایی و یا هند و ایرانی می شمارند و درین عقیده چنان بجای دور میروند که مهد نژاد آریایی و نخستین سرزمین آنرا دامنههای تیان شان میدانند.
تاریخ ایران بهترین سندیست که بدین نکته گواهی میدهد، زیرا که در تاریخ ما ترکان نزدیک نهصد سال پیش از مغولان پیدا شدهاند، چنانکه در حدود آغاز قرن پنجم میلادی ایران از دو سو با دو نژاد بیگانه روبرو شده است. آنکه در مرزهای شمال شرقی ایران پدید آمده ایرانیان بدان هفتال و تازیان هیطل و هیاطله گفتهاند و در نظر تاریخ نویسان امروز قطعاً از نژاد ترک بودهاند و آنکه در مرزهای شمال غربی در پشت کوههای قفقاز پیدا شده آنرا ایرانیان همیشه خزر نامیدهاند و آنهم با تحقیقات امروزین مسلمست که از همین ترکان امروز بودهاند.
بدین گونه از همان زمان ترکان در سه سوی دریای خزر یعنی در مشرق و شمال و مغرب آن میزیستهاند و بطوایف و قبایل بسیار منشعب میشدهاند که برشمردن همه آنها خود کتابی جداگانه میخواهد و آنچه در تاریخ ما و ادبیات ما بیش از همه نام برده شده ترکان یغما و خلخ یا خرلخ و غز و خرخیز (قرقیز) و باشقرد و قزاق و قراقالپاق و سلجوق و ترکمان و کلموک و فارغلی و تغزغز و برطاس و قرلغ در شمال شرقی ایران و قراپاپاخ و کیماک و بجناک و سالور و بایندر و افشار و بیکدلی و برسخان و بیات و خزر در شمال غربی ایران است و سه طایفه بزرگ نیز بودهاند بنام بلغار و قبچاق و تاتار که زمانی در همهٔ کرانهٔ دریای خزر زیستهاند و اندک اندک طوایف دیگر در مشرق جا بریشان تنگ کردهاند و تنها مغرب دریا را برایشان گذاشتهاند.
اما مغولان در پایان قرن ششم هجری و قرن سیزدهم میلادی یعنی نزدیک نهصد سال پس از ترکان در تاریخ پدید آمدهاند و چون خویشاوندی نزدیک با ترکان داشتهاند از آن زمان بیشتر ترک و مغول را از یک نژاد دانستهاند.
در میان مغولان پادشاه جهانگیر بختیاری پیدا شده که با سرعتی بسیار شگفت و بمراتب بیش از اسکندر و هر جهانگیر دیگر جهان متمدن را زیر پی سپرده است و از آنوقتی که چنگیز مغول بدین گونه تاریخ را شگفت زدهٔ خویش کرده است بسیاری از ترکان و مخصوصاً ترکانی که در ایران بودهاند و ترکان ترکیهٔ امروز افتخار را در آن دانستهاند که خود را از نژاد مغول و از بازماندگان چنگیز بشمارند.
جهانگیر دیگری که پس از چنگیز پیدا شده و تا اندازهای در پیشرفت بدو میرسد