برگه:TarikheMoaserV1.pdf/۱۴۸

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۱۲۲

را هم بفرانسویان واگذار کرده‌اند.

با آنکه ظاهراً دولت ایران با انگلستان ترک رابطه کرده بود در دربار فتحعلی شاه هم چنان کسانی هواخواه منافع انگلستان بودند و این هواخواهی هم تا اندازه‌ای طبیعی و منطقی بود. اولا بواسطهٔ آنکه در آن زمان تقریباً همهٔ تجارت ایران با هندوستان بود و با ترکیه (دولت عثمانی آنروز) و روسیه تجارتی نداشت. دوم آنکه روزبروز انگلیسها در هند بیشتر پیش میرفتند و مرتباً خبر عزل فلان راجه و مهاراجه و نواب بایران میرسید و رعب انگلستانرا در دلها بیشتر می‌کرد. سوم آنکه بسیاری از درباریانرا از سال ۱۲۱۵ (۱۸۰۰ م.)که نخستین سفیر شرکت هندوستان بایران آمده بود بواسطهٔ هدایای گرانبها بخود جلب کرده بودند و برعکس پشتبانی از سیاست روسیه یا فرانسه در آنزمان نفع کسی را برنمی‌انگیخت. نوشته‌اند که سفیر شرکت مندوستان در آنزمان برای جلب توجه این و آن نزدیک دو میلیون روپیه که در آنزمان مبلغ هنگفتی بوده خرج کرده است و حتی در دم رفتن وعده‌هایی هم برای آینده داده بود. شکی نیست که اگر دولت انگلستان در روابط سیاسی خود در آنزمان بیشتر از آنچه کرده صداقت بکار برده بود با ترسی جانکاه که ایرانیان از پیشرفت روسها داشتند وقتی که هنوز متمایل بفرانسویان نشده بودند کارشان بمراتب بهتر پیش میرفت، اما در آنزمان سیاست انگلستان بیشتر بفریب و اغفال متمایل بوده است تا بدوستی صمیمانه و صداقت در روابط سیاسی.

اما ایرانیان آنزمان در روابط خود صدیق‌تر بودند و در دربار فتحعلی شاه جمعی کثیر حتی از پسران وی هنوز طرفداری از سیاست انگلستان می‌کردند و چنان می‌نماید که موثرترین عوامل برای اتحاد با فرانسه در برابر روسیه شخص عباس میرزا نایب‌السلطنه و مشاورین او بوده‌اند و فتحعلی شاه بسیاق طبیعی و فطری باین پسر رشید و مدبر و کاردان خود بیشتر می‌گرویده و عقل و تدبیر او را از دیگران برتر میدانسته است و وی میکوشیده که برای دفع مضار سیاست های روس و انگلیس دول دورتر اروپا را در ایران جلب کند، چنانکه چون از فرانسه طرفی نستند عباس میرزا کوشیده است دولت اتریش و صدراعظم متنفذ آن پرنس مترنیخ را که پس از ناپلئون موثرترین مرد در سیاست اروپا بوده است بنفع ایران جلب کند.

ورود هیئت نظامی فرانسه در ایران زودتر از آنچه انتظار میرفت نتیجه داد، چنانکه اندک زمانی پس از ورود وردیه افسر پیاده نظام این هیئت چهارهزار سرباز ایرانی را تربیت کرده و فابویه افسر توپخانه بیست توپ قلعه‌کوب در کارخانه توپ ریزی اصفهان ساخته بود. گاردان هم گزارش‌های بسیار جامع و سودمند برای لشکرکشی بهندوستان از راه ایران بفرانسه فرستاده بود و منظماً گزارشهای او بوسیلهٔ سفرای فرانسه