برگه:TarikheMoaserV1.pdf/۱۰۷

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۸۷

این خبر که به پتر کبیر رسید ببهانهٔ پشتیبانی از سلطنت صفویه بنای دست اندازی بخاک ایران را گذاشت و در ماه‌های مه و ژون آن سال یعنی دو ماه آخر بهار که مصادف با صفر و ربیع‌الاول ۱۱۳۵ می‌شده است از راه رود ولگا بنیثرنی نوگورود و از آنجا بحاج طرخان رفت و از راه خشکی و دریا بشهر دربند که در خاک ایران بود حمله برد و در این حمله ۲۲ هزار پیاده و نه هزار سوار از سربازان خود و بیست هزار قزاق و بیست هزار کالموک و سی هزار تاتار و پنچ هزار ملاح همراه داشت.

پیداست که دولت بسیار ضعیف ایران که افغانها بدان آسانی آنرا از پا درآورده بودند نمی‌توانست با این نیروی عظیم که سر به صد و شش هزارتن می‌زد برابری کند و تنها قوه‌ای که در مقابل آن بود لشکریان محلی آذربایجان و گیلان بودند و آنها هم پس از اندک مقاومتی از پا درآمدند. مردم دربند دروازها را باز کردند و تسلیم شدند ولی بواسطهٔ اینکه بیم قحطی می رفت پتر کبیر ناچار شد بحاج طرخان بازگردد و در راه قلعه‌ای ساخت که آنرا «سویاتوی کرست[۱]» یعنی «چلیپای مقدس» نام گذاشت.

با این همه دسته‌ای از لشکریان خود را مامور گرفتن گیلان کرد و بدین‌گونه در ماه نوامبر ۱۷۲۲ (صفر ۱۱۳۵) شهر رشت تسلیم شد و در ماه ژوئیه ۱۷۲۳ (شوال همان سال) مردم باکو تسلیم شدند. در ماه سپتامبر سال ۱۷۲۴ (محرم ۱۱۳۷) در سن‌پترزبورگ عهدنامه‌ای در میان فرستادهٔ ایران و دربار پتر کتیر امضا شد و تسار متعهد شده بود که با شاه طهماسب پادشاه صفوی یاری کند و نیرویی بمدد او بفرستد بشرط اینکه پادشاه ایران تا «جاودان مالکیت» نواحی دربند و باکو و ولایات گیلان و مازندران و استراباد را بدولت روسیه واگذار کند.

پس از آنکه در ۱۱ محرم ۱۱۳۵ محمود افغان شاه سلطان حسین را خلع کرده بود چندتن از مردان دربار صفویه در ۲۰ محرم همانسال شاه طهماسب دوم را بپادشاهی اختیار کرده بودند که سرانجام نادرشاه در ۱۴ ربیع‌الاول ۱۱۴۴ او را خلع کرد. شاه‌طهماسب برای اینکه در برابر افغانها پایداری کند بهر کس و هر چیز متوسل شده بود و از آن جمله این عهد نامه را با پتر کبیر امضا کرده است، اما پدیدآمدن نادرشاه مانع شده است که دربار روسیه ازین عهدنامه بهره‌مند شود.

ناتوانی دربار ایران درین دوره و پیشرفت روسها در قفقاز و آذربایجان سبب شد که مسلمانان این نواحی بدربار عثمانی متوسل شدند و از آنجا یاوری و پشتیبانی خواستند و بهمین جهة حتی دولت مسیحی گرجستان در سال ۱۷۲۳ میلادی(۱۱۳۵ قمری) قیمومت


  1. Sviatoy Krest