تشکیل هیئت خانوادهٔ رومی بواسطهٔ مزاوجت میشد و رسوم مذهبی داشت یعنی در حضور پنتیف کبیر و یکنفر فلامین و ده نفر شاهد زوجین میبایست کلمات معلومه ادا کنند و نانی به ژوپیتر هدیه دهند لکن این ترتیب خاص اعیان بوده و رعایا مراسم مخصوص داشتند که مربوط بآداب دینی نبود و طریق متعارف ازدواج همان گردید باین ترتیب که یکی از خویشان زن او را بعنوان فروش بشوهر میداد ولی شوهر میگفت من این زن را مبخرم تا زوجهٔ من باشد پس ار آن زن با شوهر هم‌رتبه و مادر خانواده خوانده میشد و نسبت بغلامان و کنیزان صاحب‌اختیار بود اما نسبت بشوهر تبعیت داشت و نمیتوانست مالک چیزی باشد یا مالی را بوصیت بدیگری منتقل کند یا در محکمه حاضر شود و تمام حقوق او بتوسط شوهرش استیفا میگردید.
فرزندان را پدر مجبور نبود نگاه بدارد و بپروراند و حق داشت آنها را سر راه بگذارد و هرگاه فرزندان را نگاه میداشت می‌توانست بفروشد. دختر را بدون رضای او شوهر و پسر را زن میداد. در حیات پدر اولاد حق مالکیت چیزی را نداشتند اگرچه خودشان آنچیز را تحصیل کرده باشند. دختر در تحت اختیار پدر بود تا وقتیکه بشوهر رود و پسر تا وقتیکه پدر بمیرد چنانکه پسر اگر بمقام کنسولی هم میرسید از اختیار پدر خارج نمیشد و چون پدر میمرد پسرها هرکدام رئیس خانواده میشدند اما زنش آزاد نمیشد و باختیار وارث شوهر درمیامد یعنی
