در پیشگاه تاریخ
در چهل‌وپنج سال پیش ازین در پایان سال ۱۲۹۹ فصلی از تاریخ ایران در هم نوردیده شد و فصلی از نو آغاز گردید. بازماندگان آن دوره چون در آن روزها زیسته‌اند هنوز پی بشکوه و جلال این فصل نوین نبرده‌اند. دریغاکه گواهان حوادث جهان تا زنده‌اند نمی‌توانند خوب و بد روزگاری را که بریشان گذشته است بسنجند و همیشه تاریخ‌نویسان باید رنج ببرند و حقیقت را از زیر پرده‌های خاموشی و فراموشی بیرون بکشند.
دربارهٔ دوره‌ای که از ۴ اسفندماه ۱۲۹۹ تا ۲۵ شهریورماه ۱۳۲۰ بیست سال و چهل‌ویک روز بر ایران گذشت می‌بایست یادگاری که حقیقت‌جویان تاریخ بپسندند و آنرا وارسته از هرگونه خوش‌آیندگویی و غرض ورزی بدانند برای فرزندان ایران که قطعاً روزبروز بر مجد و عظمت آن بیشتر پی خواهند برد باقی بماند.
این وظیفهٔ دشوار را من درین اوراق برعهده گرفتم و کوشیدم در هر زمینه دوران پیش از آن را با این دوره بسنجم و ایزد دادآفرین گواهست که دست و پایم نلغزید و حقّ و حقیقت در هر ورق و هر سطر و هر کلمه گواهان من بودند.
تهران-پایان شهریورماه ۱۳۴۵
سعید نفیسی
