برگه:TarikhMashrouteh3.pdf/۵۰

از ویکی‌نبشته
این برگ هم‌سنجی شده‌است.
۶۲۳
بخش سوم
 

در همانروزها دو کاری نیز از محمدعلی‌میرزا سر زد: یکی آنکه چون حاجی میرزا حسن و دیگران از ملایان تبریز تلگرافی در نکوهش از مشروطه و مجلس و اینکه مشروطه‌خواهان بی‌دینند فرستاده بودند شاه دستور داد آنرا بچاپ رسانیدند و در شهر پراکندند و این یک شکستی بآزادیخواهان گردید، زیرا به تبریز امید بسیار می‌بستند، و چون از دوتیرگی درمیان ملایان و آزادیخواهان نیک آگاه نمیبودند اینرا بوارونه امید خود یافتند، و خواهیم آورد که نمایندگان آذربایجان در همین زمینه تلگراف گله آمیزی به تبریز فرستادند.

دیگری اینکه روز دوشنبه یکم تیرماه که خود بازپسین روز مشروطه و مجلس میبود شاه تلگراف پایین را با دست فرمانروایان و حکمرانان بشهرها فرستاد:

«این مجلس برخلاف مشروطیت است. هر کس من بعد از فرمایشات ما تجاوز کند مورد تنبیه و سیاست سخت خواهد بود.»

از این تلگراف پیدا بود که چه اندیشه‌ای را با مجلس می‌دارد. شب آنروز هم مشیرالدوله و مؤتمن‌الملک آمده آگاهی دادند که شاه در برانداختن مجلس پافشاری میکند و فردا بکار خواهد برخاست.

گویا همان شب بود که کابینه نیز از میان رفت و مشیرالسلطنه کابینه دیگری را پدید آورد که وزیران اینان بودند:

مشیرالسلطنه رئیس‌الوزراء و وزیر داخله – علاءالسلطنه وزیر خارجه – امیربهادر جنگ وزیر جنگ – قوام‌الدوله وزیر مالیه – محتشم‌السلطنه وزیر عدلیه – مخبرالدوله وزیر پست و تلگراف – مؤتمن‌الملک وزیر فواید عامه و تجارت – مشیرالدوله وزیر علوم و اوقاف.

چنانکه دیده میشود صنیع‌الدوله و مستوفی‌الملک نبودند، و این دانسته نیست که خود نخواسته‌اند یا شاه نپذیرفته است . (چنانکه ما این دسته را می‌شناسیم این گمان دوم نزدیکتر بفهم می‌باشد). نیز دیده میشود که مؤتمن‌الملک و مشیرالدوله که سپس از سران مجلس و دولت مشروطه بشمار خواهند رفت، در چنین کابینه‌ای وزیر میبودند.

بدینسان روزهای بازپسین «خرده مشروطه» بپایان میرسید و اکنون بداستان بمباران رسیده‌ایم. ولی می‌باید در اینجا به تبریز بازگردیم و پیشامدهای آنها را نیز تا این زمان نوشته سپس بداستان بمباران پردازیم.

«هفته شور و خروش» در تبریز چنانکه گفتیم از روز سه‌شنبه نوزدهم خرداد (۹ جمادی‌الاولی) بود که تبریزیان از پیشآمدهای تهران آگاه شدند، و از همانروز سران آزادی در تلگرافخانه نشستند و با تهران و با دیگر شهرها به تلگراف فرستادن پرداختند. روزهای چهارشنبه بدینسان گذشت، ولی از روز آدینه بیست و دوم خرداد (۱۲ جمادی‌الاولی) شهر حال دیگری بخود