برگه:TarikhMashrouteh3.pdf/۲۹۷

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
تاریخ مشروطهٔ ایران
۸۶۶
 

سنگرهای قراملک آتش کرده با توپ و شصت‌تیر پاسخ دادند. از این‌سوی توپ هکماوار را نیز به سنگر رسانیده به کار انداختند. ولی روز دیر شده جایی برای جنگ باز نمانده بود و مجاهدان بازگشتند. خود سردار هم تا آخر باغ‌های هکماوار رفته از آنجا بازگردید. در اینجا گذشته از کشتگان شش تن درست و سه تن زخمی دستگیر افتادند، که آنان را به زندان شهربانی و اینان را به بیمارستان فرستادند. اما کشتگان. به هنگام رسیدن مجاهدان دوازده کشته در کوچه‌های هکماوار دیده می‌شد. ولی چنانکه گفته‌ایم بسیاری را هم به قراملک برده بودند، که گفتیم یکی از آنان کربلایی آقاعلی (رشیدالایاله) بود. به نوشنه روزنامه‌ها امروز روی‌هم‌رفته یکصد و سی تن از سوی صمدخان کشته گردید. شتاب صمدخان در گریز به اندازه‌ای می‌بود که استر آبداریش با ناهاری که برایش آورده بودند نیز به دست مجاهدان افتاد که به شهر آوردند.

این داستان هکماوار است. اما خطیب و آخونی، چنان‌که گفتیم در آنجا هم جنگ‌های سخت در میانه می‌رفت. در این روز یارمحمدخان با آنکه در جنگ الوار زخم برداشته و تازه بهبود یافته بود، دلیری‌های بسیار نموده قره‌آغاج و آن پیرامونها را از تاراج نگه داشت. پس از شکست در هکماوار، دولتیان در آنجا نیز ایستادگی نتوانسته بازگشتند، و مجاهدان تا نزدیکی شام غازان دنبالشان کرده از آنجا بازگردیدند. به نوشته ناله ملت در آنجا هم گذشته از کشتگان کسانی را دستگیر کردند.

جان‌فشانی‌های امروز چنانکه گفته‌ایم امروز مشروطه‌خواهان همگی به تلاش برخاستند. ولی ولی برخی از ایشان جانفشانی‌هایی کرده‌اند که باید نام‌هاشان برده شود. گفتیم که امروز کسانی از ملایان نیز تفنگ برداشته به جنگ شتافتند. از آنان نام‌های حاج شیخ علی‌اصغر لیلاوایی و شیخ محمد خیابانی و میرزااسماعیل نوبری و میرزا محمدتقی طباطبایی و میرزا احمد قزوینی (نماینده علمای نجف) را در ناله ملت شمارده.

از پیشتازان و دلیران نیز نام‌های «حاجی‌خان فرزند علی مسیو، نایب محمد خیابانی پسر حاج حسین حلاج، مشهدی میرکریم مجاهد، حسین نام جوانی از تفنگچیان ارگ، آقای ابوالسادات، مشهدی محمدعلی ناطق، یارمحمدخان کرمانشاهی، حسین‌خان کرمانشاهی، آقامیرهاشم خیابانی، عباسقلی‌خان سرتیپ، علی‌اکبرخان مینالو، میرزاعلیخان پاوراف، نایب حسن گماشته حجة‌الاسلام، اسدآقا فشنگچی آجودان نظمیه، مشهدی حسن قفقازی، یوسف چراندابی، شهباز گماشته سردار، تقیوف، محمدخان سرتیپ توپچی امیرخیز، آیدین‌پاشا قفقازی، میرزاحسین پسر حاج علی‌آقا قناد، محمدقلی‌خان قره‌داغی، حاج علی‌عمو، حسن آقا پسر حاج مهدی آقا، آقا عمو اغلی نگهبان انجمن» را در ناله ملت می‌یابیم. از حاجی‌خان پسر علی مسیو خود ستارخان ستایش‌ها می‌کرده. حاج علی‌عمو را باد کردیم که چگونه توپ را به باغ کشانید. چنانکه در روزنامه مساوات نوشته،