برگه:TarikhMashrouteh3.pdf/۲۲۸

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۷۹۹
بخش سوم
 

در جنگ هفدهم مهر که با سپاه ماکو می‌رفت نگزاشت توپی بخانه‌های روسی بندند. با اینحال روزنامه‌های روسی آرام ننشسته به بهانه‌تراشی میکوشیدند. گاهی از بسته بودن راه جلفا و از زیان آن به بازرگانی روس گفتار می‌نوشتند. گاهی از سختی کار بستگان روسی در تبریز گله‌ها میکردند و دروغها میراندند. گاهی آزادیخواهان را بدنام می‌کردند که بکونسولخانه‌ها خواهند ریخت یا عیسویان را خواهند کشت. اینها در آغاز شورش بود. سپس چون نیکرفتاری آزادیخواهان با اروپائیان شناخته شده و آواز آن بروزنامه‌های اروپا افتاد، این زمان روسیان رفتار سواران را دستاویز گرفتند و بگله پرداختند که کاروانها را لخت میکنند و دارایی بستگان روسی را بتاراج میبرند و براه شوسه زبان رسانیده‌اند.

این بود در اینهنگام که مشروطه‌خواهان اندک آسایش یافته بودند بآن شدند که جلو این بهانه را نیز بگیرند، و انجمن کمیسیونی برپا گردانید که زیانهایی را که به بستگان روسی یا انگلیسی، از سواران دولتی با از هرکسی رسیده بود جستجو کند و اندازه هریکی را بدست آورد تا بهرکسی پرداخته شود و با تلگراف بودن چنین کمیسیونی را بلندن و پترسبورک و استانبول و پاریس آگاهی داد. نیز نامه‌ای بکونسول روسی در تبریز فرستاد در این زمینه که چون در جنگ با سواران ماکو اندک آسیبی بعمارت روس رسیده خواستاریم اندازه آنرا آگاهی دهید تا پرداخته شود.

این کمیسیون گذشته از کار خود، بکرشنه از کالاهای تاراجی را که سواران نتوانسته بودند از شهر بیرون برند گرد آورد و بدارندگان رسانید.

نیز در همان روزها انجمن برای دلگرمی‌دادن ببازرگانان بیگانه و باز کردن راه دوستی با دولتها تلگرافی به سفیران و نمایندگان بیگانه در تهران فرستاد که ما اینک نسخه‌ای را در پایین میآوریم:

«طهران خدمت مستطاب اجل ارفع سفیرکبیر دولت علیه عثمانی دام اقباله العالی در این مدت چهار ماه انقلابات تبریز که ملت در راه استیفای حقوق خود مشغول مجاهدات بود بقدر امکان در باب وقایه و حفظ حقوق اتباع خارجه نیز لازمه دقت و اهتمام بعمل آمده و بشهادت عموم نمایندگان دول معظم اگر تعرض هم بحقوق اجانب شده باشد از طرف اشرار و آنهاییکه مخل و مانع تجارت دنیا هستند بوده است و الان چگونگی خیالات ایشان در نظر اعلیحضرت همایونی مکشوف و بحمدالله در سایه ثبات عزم ترقی‌خواهان داخل شهر از وجود اشرار و سواران قرداغی و سایر مفسدین پرداخته شده از طرف ملت بحفظ روابطی که من قبل در میان دولت ایران و دول کاملة‌الوداد موجود بوده است رعایت خواهد شد و امید است که بعد از این در هر مقامی که قدرت ملی در آنجا نفوذ داشته باشد در باب جریان معاملات و محافظه حقوق اتباع و تجار خارجه موجبات سهولت فراهم و انشاءالله این خادمان ملت در