از تمام خودنمایی و عرض چاکری جز بستن کولهبار تمتع چیز دیگری نبود چنانچه طرف خود را بستند هریک راه هضم آنرا در پیش گرفته بسمتی درگذشتند و مهمترین حجتی که این اولاد مظلوم اعلیحضرت ملوکانه در دست دارند اینست که همینکه با توجه امام زمان علیهالسلام پای این چند نفر مفسد دولت و ملتکش از میانه خارج گردید کوس اتحاد حقیقی اولاد در میان تمام اهالی کوفته شد و ثانیاً باب مخادمت در میان رعیت مطیع و پادشاه مهربان فراز گشت از آنوقت اعلیحضرت امر اجرای قانون انتخاب وکلاء را تعلیق بنظم آذربایجان میفرمودند حال دگر گویا برای تردید خیال آن پدر تاجدار هیچ موضوعی در کار نباشد چه اهل تبریز باتحاد کلمه فعلا در قلب خود جز محبت پادشاه و انتظار افتتاح دارالشوری و تطبیق قانون اساسی ندارند بنابراین در عالم شاهپرستی و دولتخواهی ملت آذربایجان که در حقیقت بمثابه قندیل ممالک محروسه است مستدعی هستند که اعلیحضرت اقدس ملوکانه بجای مقاومت ملالانگیز برای تنکیل ملت بدبخت بیک همت ملوکانه امر به انعقاد دارالشوری ملی و انتخاب وکلاء نمایند که هم این فرصت نیکو را واسطه اتحاد آمیزش میان دولت و ملت قرار دهند و هم باین تدبیر سد سرایت این بلوای عمومی را بسایر ولایات فرموده باشند».
ما در این کتاب از رویه سیاسی پیشآمدها کمتر سخن راندهایم. پروایی که درباره بیگانگان مینمودند ولی باید دانست که انگلیس و روس با همه پیمانی که در سال پیش میان خود بستند از همچشمی دست برنداشته بودند، و چون روسیان هواداری به محمدعلیمیرزا مینمودند در برابر آنان انگلیسیان نیز هوای مشروطه را میداشتند. راستست که یک تکان ژرفی در ایران، بسود همسایگان نبودی و انگلیسیان نیز بچنان تکانی خرسندی نداشتندی. با آن حال در آن کشاکش که بنام مشروطهخواهی و خودکامگی برخاسته بود، آنان سود خود را در هواداری از آزادیخواهان میشناختند که اینها را در برابر محمدعلیمیرزا سرپا نگه دارند.
از اینرو چون دارالشوری آن ناشایستگی را نشانداد و با دست لیاخوف بآن آسانی برافتاد، انگلیسیان از آزادیخواهان نومید شده سیاستشان رنگ تاریکی گرفت. زیرا محمدعلیمیرزا، کلیدهای ایران را در دست داشته خود را بدامن روس انداخت، و این یک شکست سیاسی برای ایشان میبود. از اینرو روزنامههای انگلیسی زبان ریشخند و بدگویی بایرانیان باز کردند، و بدستاویز آن ناشایستی از ایرانیان، همگی آسیاییانرا ناشاینده آزادی خواندند. این بدتر که پس از آن پیشامد کسانی از نمایندگان دارالشوری از تقیزاده و دیگران، که خود را باروپا رسانیده بودند برخی از آنان از دولت انگلیس درخواست یاوری بمشروطه ایران میکردند. و در اینجا بود که روزنامه تیمس بایشان پاسخ داده میگفت: انگلیسیان با روسیان اگرچه در آسیا راه همچشمی و کشاکش