جنبش مشروطه‌خواهی در شهرهای ایران بیک گونه نمی‌بود و در هر شهری از روی کمی یا بیشی آگاهیها و سستی یا استواری خویها و بودن و نبودن پیشروان شاینده، جنبش رنگ دیگری میداشت.
در اسپهان پیش از جنبش ، ملایان بویژه حاجی آقا نورالله و آقا نجفی، بسیار چیره میبودند و در همه چیز مردم را بدلخواه خود راه می بردند. از اینرو مشروطه خواهی در اسپهان رویه ملابازی داشت اسپهانیان بیش از همه بکارهای بیهوده و نمایشهای خنک میپرداختند.
چنانکه گفتیم چون پسر رحیمخان در قره داغ بآشوب پرداخت و کسانی را از روستاییان بیگناه کشت و این گفتگو جنبش تهران را پدید آورد در بسیاری از شهرها بنام آن کشتگان یا بگفته خودشان «بنام شهدای آذربایجان» ختمها درچیدند و سوگواریها کردند. لیکن سپس چون داستان ماکو پیش آمد دیگر در جایی بختم گزاردن و سوگواری کردن نپرداختند (و نبایستی پردازند).
مگر در اسپهان، که با دستور ملایان چند روز بازار را بستند و بیک نمایشهای ناستوده و بیهوده‌ای برخاستند. چون یکی از اسپهانیان این داستان را نوشته و بروزنامه بلدیه فرستاده و آن بچاپ رسانیده بهتر میدانیم برخی از نوشته‌های او را بیاوریم. می‌نویسد:
«روز سه‌شنبه (۲۰ خرداد) مردم بانجمن مقدس رفتند در چهل ستون چندین هزار مردم جمع شدند تلگرافی که شب سه‌شنبه از اهالی غیور ایران پرور آذربایجان رسیده بود قرائت شد که جانها فدای همچه اشخاص غیور وطن‌دوست باد خلاصه مضمون شهدای ماکو که اقبال‌السلطنه دور قلعه ماکو را احاطه نموده و اهل قلعه را بقتل رسانیده و اموال آنها را بغارت برده‌اند اجساد طیب آنها را سوزانیده... طلب یاری از از اصفهان خواسته بودند این خبر وحشت‌انگیز که باهالی اصفهان رسید یکمرتبه صداها را بگریه بلند نمودند عجب محشری برپا شد اینقدر مردم گریستند که بعضی بیهوش شدند...
