گفتار هفتم
نبرد «مشروطه» و «مشروعه» بکجا انجامید؟!..
در این گفتار سخن رانده میشود از ایستادگیهای ملایان در برابر مشروطه‌خواهان و از دیگر پیش‌آمدها از هنگام جدا شدن ایشان از توده، تا کشته شدن میرزا علی اصغر خان اتابک.
همدستی سه مجتهد چنانکه گفتیم خیزش تهران بیاری تبریز با فیروزی توده پایان یافته نیروی مجلس را بیشتر گردانید. یک نتیجه دیگر آن خیزش این بود که شور آزادیخواهی در دلهای تهرانیان، دوباره نیرو گرفت، و آن سستی که در نتیجه کشاکش «شریعت» و قانون پیش آمده بود، از میان رفت.
می‌باید گفت: در کشاکش قانون و شریعت، مردم چون پای دربار را در میان نمیدیدند تکانی نمیخوردند. ولی چون داستان پسر رحیمخان پیش آمد و دست دربار در آن کارها نمودار شد، همین مایه تکان مردم گردید و شورها دوباره بجوش آمد. از هر باره آن خیزش بسود آزادیخواهان بود و با فیروزی آنان بپایان رسید.
چیزیکه هست این فیروزی نبرد را از میان نبرد و بلکه آنرا
